Yeni yılın birinci güzel haberi İstanbul’dan geldi

Ali YILDIRIM

Türkiye iktisadı uzun bir müddettir yüksek enf­lasyonla gayret edi­yor. Seçim sonrasında iktisat idaresindeki değişimle bir­likte hem enflasyonla hem de fahiş fiyatlarla uğraş art­tı.

Türkiye Cumhuriyet Mer­kez Bankası’nın (TCMB) faiz ataklarıyla birlikte enflasyon üzerindeki baskı gitgide artar­ken, birinci düzgün haber de öncü data olan İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) hesapladığı İstanbul Üc­retliler Geçinme Endeksi’nden geldi.

İstanbul’un enflasyonu­nu pek âlâ geldiğini tabir eden uzmanlar, fahiş fiyat ve taban fiyat tesirinin çok da etiketle­re yansıtılmadığını vurguladı.

İstanbul’da aralıkta evvelki aya nazaran perakende fiyatlar yüzde 1,74, toptan fiyatlar ise yüzde 0,82 arttı. Enflasyonun düşük çıkmasında Ticaret Bakanlığı ve Tarım Bakanlığı’nın ‘fahiş fiyat’ kontrollerinin tesirli ol­duğu belirtildi.

Fiyat kontrolleri işe yaradı

Fahiş fiyatla mücadelesini sürdüren Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı de­netimlerine tam gaz devam etti. Bu süreçte birçok işletmede dü­zenli olarak fiyat denetimlerine gidildi. Kurallara uymayan iş­letmelere ceza yağdı. Fiyatların açıklanan yüzde 30’luk taban fiyat artırımından daha fazla ar­tacağı iddia ediliyordu.

Fakat İTO bilgileri, taban fiyat artışı karşısında fiyatların çok da de­ğişmediğini ortaya koydu. Geç­tiğimiz günlerde Cumhurbaş­kanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da minimum fiyatın enflasyona et­kisiyle ilgili “Sapma beklemi­yoruz. 2025’te güçlü halde de­zenflasyon sürecini devam etti­receğiz” dedi.

İstanbul yıllık yüzde 55 ile kapattı

İstanbul’da 2024 Aralık ayında, perakende fiyatlar bir evvelki aya nazaran yüzde 1,74, top­tan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndek­si ise yüzde 0,82 oranında art­tı. İTO endeksi, geçen yılı yüz­de 55,27 ile tamamlamış oldu. Toptan Eşya Fiyatları Endeksi de yüzde 40,64 olarak kayıtlara geçti. Aralık 2024’te peraken­de fiyatlarda bir evvelki aya gö­re; konut harcamaları grubun­da yüzde 4,55 arttı. Onu kültür eğitim ve cümbüş harcamaları kümesinde yüzde 2,34 yükseliş­le takip etti.

Ev eşyası harcama­ları kümesi da dikkat çekti. Yüz­de 1,13 oldu. Giysi harcamala­rı bu devirde yüzde 1,05, besin harcamaları kümesinde yüzde 0,93 oldu. Ulaştırma ve haber­leşme harcamaları grubun­da yüzde 0,77, sıhhat ve ferdî bakım harcamaları kümesinde yüzde 0,54 ve öbür harcamalar kümesinde yüzde 0,15 artış gö­rüldü.

Türkiye beklentisi yüzde 2’nin altında

Aralık 2024’te toptan fiyat­larda bir evvelki aya nazaran; men­sucat kümesinde yüzde 4,26, in­şaat gereçleri kümesinde yüzde 2,87, yakacak ve ener­ji hususları kümesinde yüzde 2,74, kimyevi unsurlar gru­bunda yüzde 1,35, besin mad­deleri kümesinde yüzde 1,18 ve madenler kümesinde yüzde 0,48 artış; işlenmemiş madde­ler kümesinde yüzde -3,61 aza­lış izlendi. Yarın Türkiye İsta­tistik Kurumu (TÜİK) tarafın­dan aralık ayı enflasyon bilgileri açıklanacak. Ekonomistlerin varsayımlarına nazaran, ankette de yüzde 2’nin altı görüldü.

Anke­te katılan ekonomistlerin ara­lık ayı enflasyon beklentileri­nin ortalaması yüzde 1,61 oldu. Ekonomistlerin aralık ayı için enflasyon beklentileri yüzde 1,10 ile yüzde 1,96 aralığında yer aldı. Ekonomistlerin ara­lık ayı enflasyon beklentileri­nin ortalamasına nazaran (yüzde 1,61), bir evvelki ay yüzde 47,09 olan yıllık enflasyonun yüzde 45,21’e ineceği öngörülüyor.

TÜİK verisi İTO kadar gelirse enflasyon yüzde 45 olacak

Verileri kıymetlendiren eko­nomistler, İTO enflasyonun aylık yüzde 1,7, yıllık yüzde 55,3 geldiğini, yıllık artışın kasım ayında yüzde 58 olduğunu ak­tardı. Ekonomistlerin paylaşı­mı şu biçimde oldu: “TÜİK yıl­lık enflasyonunun da İTO gi­bi 2,72 puan gerileyerek yüzde 44,37 olması için aylık enflas­yon yüzde 1,0 olmalı. TÜİK ay­lık enflasyonu İTO aylığı yüz­de 1,74 kadar gelse yıllık enf­lasyon bu kez yüzde 45,4 olur.”

“Sert bir düzeltmeye muhtaçlık yok”

Sosyal medya hesabı üzerinden paylaşım yapan ekonomist Ali Hakan Kara “Bir devir resmi enflasyon ölçümüne dair sıkıntılar olduğu için gerçek kur hesaplarken İTO endeksini kullanıyorum. Endeks son yıllarda besbelli pahalanma gösterse de (ekonomi siyasetlerinde önemli bir kusur yapılmayacağı varsayımı altında) sert bir düzeltme gereksinimine işaret etmiyor” dedi. Ekonomist Şenol Babuşcu da dün gelen bilgiye ait “Yılın birinci gününde 2024 yılı Aralık için birinci enflasyon açıklaması İTO’dan. İTO enflasyon açıklaması: Aralık ayı yüzde 1,74 yıllık ise: yüzde 55,27” halinde konuştu.

“Cuma günü için birinci yeşil ışık yandı”

Ekonomist Emrah Lafçı İTO enflasyonunun aylık yüzde 1,74, yıllık ise yüzde 55,27 geldiğini belirterek, “Sürpriz bir durum yok. Cuma açıklanacak TÜFE aylık beklentisine yakın bir oran aylıkta” dedi. Analist Atilla Uçan ise toplumsal medya hesabı üzerinden “İTO verisi hoş geldi. Olağan koşullarda beklenti enflasyonun muhakkak düzeyde üstünde İTO verisi gelirdi lakin bu sefer beklenti olan yüzde 1,6’ya benzeri bir sayı geldi. Cuma günü beklenti altında bir enflasyon verisi için birinci ışık yandı” yorumunu yaptı.