Yatırımcılar inançlı varlıklara koştu

Finansal piyasalarda yılın birinci çeyreğinde, dünya gene­linde kıymetli merkez ban­kalarının enflasyonla uğraş kapsamında izlediği ‘şahin’ poli­tikaların ne vakit sonlanacağına ait belirsizlik ve makroekono­mik bilgilerden alınan resesyon sinyalleriyle dalgalı bir seyir öne çıktı. Rusya-Ukrayna savaşının gı­daya ulaşımı engellediği dönem­de, Ortadoğu’da İsrail’in, başta Fi­listin olmak üzere bölge ülkelerle yaşadığı gerginlikler risk iştahını törpüledi.

Ortadoğu’da çıkan çatış­malar, bilhassa petrol arzını tehdit ederken yatırımcıların altın baş­ta olmak üzere inançlı varlıklara yönelik talebini destekledi. Bu ge­lişmelerle yılın birinci çeyreği, global büyüme kestirimlerinin gerilemesi, jeopolitik risklerin varlığını koru­ması ve artan enflasyonun etkisiy­le finansal piyasalarda oynaklığın arttığı bir periyot oldu.

Dalgalı seyir ön plana çıktı

Yılın ikinci çeyreğinde dünya genelinde değerli merkez banka­larının faiz indirim döngüsüne ne vakit gireceğine dair belirsizlik hakim olurken, artan sakinlik risklerinin gölgesinde banka yet­kililerinin kelamla yönlendirmeleri piyasalarda dalgalı bir seyrin öne çıkmasına neden oldu.

Bu dönem­de açıklanan makroekonomik ve­rilerde merkez bankalarının para siyasetlerini gevşetip gevşetme­yeceğine ait ipuçları arandı. Öte yandan, başta Ortadoğu olmak üzere, birçok bölgede artan jeopo­litik riskler varlık fiyatları üzerin­de oynaklığı artıran değerli bir et­ken olarak öne çıktı.

Ekonomi programına inanç arttı

Yurt içinde finansal piyasalarda mahallî idarelerin belirleneceği seçim atmosferinde karışık bir se­yir izlenirken, Türkiye Cumhuri­yet Merkez Bankası’nın (TCMB) para siyasetinde atacağı adımlar yakından takip edildi.

2024’ün ilk Para Politikası Kurulu (PPK) top­lantısında, siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 250 baz puan artırarak yüzde 45’e yükseltti. Birinci çeyrekte izlenen eko­nomi siyasetleri sonucunda Tür­kiye’nin yurt dışı borçlanma ihale­lerine yönelik artan ilgi borçlanma faizlerinin düşmesi ve vadelerinin uzamasını sağladı. Bu durum uy­gulanan iktisat programına gü­veni artırdı ve yatırımcı ilgisinin oluşmasına katkı sağladı ve Tür­kiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 300 baz puana kadar gerile­di.

Öte yandan, bu devirde kripto varlıklara ait yasal düzenleme­de çalışmalar sürdü. Şimşek, krip­to varlıklara ait yasal düzen­lemede son basamağa geldiklerini belirterek, “Kripto varlık düzen­lemesiyle temel gayemiz bu ala­nı daha inançlı hale getirmek ve ortaya çıkabilecek riskleri berta­raf etmek” dedi. Sermaye Piyasa­sı Kurulu (SPK), yatırım fonlarına ait asıllarda değişikliğe gitti.

Yılın ikinci yarısında yurt için­de iktisat idaresinin öncü­lüğünde atılan adımlar öne çı­karken, para siyasetinde sıkı duruşunu sürdüren TCMB’nin aldığı kararlar piyasalarda itimat hissini tesis etti. TCMB’nin swap hariç net rezervleri, 29 Mart 2024’ten itibaren 66,5 milyar do­larlık güzelleşmeyle 31 Mayıs Cuma günü artıya geçerek 1,5 milyar do­lara çıktı.Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS), 276 baz puanla Şubat 2020’den bu yana en düşük düzeye gerilerken, bu çeyrekte Türkiye, Kara Paranın Aklanma­sının Önlenmesine Yönelik Mali Aksiyon Vazife Gücü (FATF) gri lis­tesinden çıkarıldı.

Bu devirde Türkiye, iktisat siyasetlerinde izlenen yol hari­tasının olumlu sonuçlarını alma­ya devam etti. Memleketler arası kre­di derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notu­nu ‘B’den ‘B+’ya yükseltirken, not görünümünü ‘durağan’dan ‘pozi­tif’e çıkardı.

Erdoğan: Fırsatçılarla çabamızı 2025 yılında sürdüreceğiz

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2024’ün son gününde yeni yıla ait görüntü ileti yayımlayarak iktisat, iç siyaset ve dış siyaset bahislerinde değerli değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan, 2025 yılı amaçlarına yönelik güçlü bildiriler vererek, bilhassa fırsatçılara karşı çabada kararlılıklarını vurguladı. Erdoğan, fiyat artışlarına sebep olan fırsatçılara karşı gayretlerinin devam edeceğini söz ederek, “Milletin ekmeğine göz diken fırsatçılarla çabamızı 2025 yılında de kararlılıkla sürdüreceğiz. Gerektiğinde devletimizin kadife eldiven içindeki demir yumruğunu devreye almaktan çekinmeyeceğiz” dedi.

Şimşek: 2025 enflasyonla gayret yılı olacak

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, IMF ve Dünya Bankası yıllık olağan toplantıları için gittiği ABD’de mali siyasetin enflasyonla gayret sürecinde daha güçlü devreye gireceğini belirterek, “2025 yılı enflasyonla uğraşta dönüm noktası olacak” dedi. Şimşek, “Gelecek yıl dönüm noktası olacak. Enflasyon hala kabul edilemeyecek kadar yüksek. Hasebiyle bir numaralı önceliğimiz fiyat istikrarının sağlanması. Mali disiplini yine tesis etmeyi ve cari açığı daraltarak sürdürülebilir bir dış istikrar hedefliyoruz. Yapısal ıslahatların hayata geçirilmesi de öncelikli gayelerimiz arasında” açıklamasını yaptı.

OCAK 2024

Yılın birinci verisi enflasyon oldu. Aralık ayında yıllık enflasyonun yüzde 64,77 olarak açıklandığı 2024 yılının birinci günlerinde Dünya Bankası, Türkiye büyümesi iddialarını 2023 yılı için yüzde 4,2, 2024 için yüzde 3,1, 2025 için ise yüzde 3,9 olarak açıkladı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, TCMB’nin bankalara verdikleri kredilerin kullanım alanları ve toplumsal yararına nazaran not vereceklerini duyururken yılın birinci PPK toplantısında TCMB, siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 250 baz puan artırarak yüzde 45’e yükseltti. Milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ise Türkiye’nin kredi notunu ‘B3’ olarak teyit ederken, not görünümünü ‘durağan’dan ‘pozitif’e çevirdi.

ŞUBAT 2024

Hafize Gaye Erkan, misyonundan affını isterken Fatih Karahan, TCMB Başkanlığı’na atandı. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri 300 baz puana geriledi. Türkiye’de işsizlik oranı, Aralık 2023’te bir evvelki aya nazaran 0,1 puan azalarak yüzde 8,8 oldu. Bu devirde işsiz sayısı 3 milyon 98 bin kişi olarak belirlendi. Türkiye’nin ihracatı 2023 yılında global iktisattaki belirsizliklere karşın 255,8 milyar dolar ile tüm vakitlerin en yüksek düzeyine çıktı. Türk Eximbank’ın sermayesi 35 .7 milyar liraya çıkarıldı. ECB, enflasyona karşı faiz artışları nedeniyle 2004’ten beri birinci defa ziyan açıkladı. Türkiye FATF’ın gri listesinden çıkmak için son kademeye geldi. Türkiye iktisadı 2023 yılında yüzde 4,5 büyüdü.

MART 2024

TCMB’den ek sıkılaşma adımları kapsamında, TL ticari krediler için yüzde 2,5 olan aylık büyüme sonunun yüzde 2’ye indirilmesine, muhtaçlık kredilerinde yüzde 3 olan aylık büyüme hududunun yüzde 2’ye düşürülmesine, taşıt kredilerinde ise yüzde 2 sonunun korunmasına karar verildi. Daha sonra devamı gelecek kredi not artışlarından birine de Fithc Ratings açıkladı. Kurum, Türkiye’nin kredi notunu ‘B’den ‘B+’ya yükseltirken, not görünümünü ‘durağan’dan ‘pozitif’e çıkardı. Japonya iktisadı teknik resesyondan “kıl payı” kurtuldu. TCMB, siyaset faizini 500 baz puan artırarak yüzde 50’ye yükseltti. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’i yaklaşık 25 baz puanlık düşüşle 318’e geriledi.

NİSAN 2024

ECB, 3 temel siyaset faizini piyasa beklentileri doğrultusunda sabit tuttu. Memleketler arası Para Fonunun (IMF) başkanlığına Kristalina Georgieva’nın tekrar seçildiği duyuruldu. Almanya’da martta yüzde 2,2 olan yıllık enflasyon, nisanda değişmeyerek Nisan 2021’den bu yana en düşük düzeyde kalmayı sürdürdü. Kartlar ve taşınabilir aygıtlar üzerinden hiçbir temas gerektirmeden ödeme yapmaya imkan sağlayan temassız ödemelerde şifresiz süreç limiti, 1 Temmuz 2024’ten itibaren 750 liradan bin 500 liraya çıkarıldı.

MAYIS 2024

Fed, siyaset faizini 2001’den bu yana kaydedilen en yüksek aralıkta bıraktı. Milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s, Türkiye’nin uzun vadeli kredi notunun ‘B’den ‘B+’ya yükseltildiğini ve kredi notu görünümünü ‘pozitif’ olarak koruduğunu duyurdu. Türkiye elektrikli araba pazarında nisanda satış lideri 3 bin 3 adetle

Togg olmaya devam etti. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’si 276 baz puanla Şubat 2020’den bu yana en düşük düzeye geriledi. Ziraat Bankası, VakıfBank, Halkbank, Ziraat İştirak, Vakıf İştirak, Emlak İştirak ve PTT işbirliğiyle Türkiye’nin ATM Merkez – TAM hayata geçti.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, milletlerarası teknoloji ve teşebbüs şirketlerini Türkiye’de yatırım yapmaya davet ederek, kısa müddet içinde ‘Techvisa’ programıyla bu alanda memleketler arası teşebbüsleri ülkeye çekmeyi hedeflediklerini belirtti. TCMB, Döviz Dönüşümlü Kur Muhafazalı Mevduat/Katılma (DDKKM) toplam stok bakiyesi nisanda 1,5 milyar dolar gerileyerek 72,8 milyar dolara indi.

HAZİRAN 2024

Merkez Bankası’nın net rezervleri artıya geçti. Türk lirası gerçek manada yaklaşık son 3 yılın doruğuna çıktı. İngiltere’de Kral Charles’ın portresinin bulunduğu banknotlar deverana girdi. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2023 Araştırması’na nazaran, Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ (TÜPRAŞ), üretimden satışlarda 484,2 milyar lirayla en büyük sanayi kuruluşu olma unvanını korudu. Ford Otomotiv 238 milyar lirayla ikinci sıraya yükselirken, Star Rafineri 226,8 milyar liralık üretimden satışla 3. oldu. Türkiye, gri listeden çıkarıldı. Türkiye, FATF gri listesinden çıkarıldı.

TEMMUZ 2024

Uluslararası Para Fonu (IMF), global ekonomik büyüme kestirimini bu yıl için yüzde 3,2 olarak korurken, Türkiye iktisadına ait büyüme beklentisini yüzde 3,1’den yüzde 3,6’ya çıkardı. Dünya genelinde ABD merkezli hava yolu şirketleri başta olmak üzere şirketler, havalimanları, bankalar, kimi medya kuruluşları ve Londra Borsası’nda, Microsoft’a siber güvenlik yazılımı sağlayan CrowdStrike sistemlerindeki sorun nedeniyle teknik aksaklık yaşandığı bildirildi. TCMB’den likidite sterilizasyonu için yeni adım geldi. Kur Muhafazalı Mevduat bakiyesi yaklaşık 65 milyar dolara geriledi. TCMB, Döviz Dönüşümlü Kur Muhafazalı Mevduat/Katılma toplam stok bakiyesi haziranda 4,3 milyar dolar gerileyerek 63,8 milyar dolara indi.

AĞUSTOS 2024

İngiltere Merkez Bankası, siyaset faizini yüzde 5’e düşürdü. Böylelikle Mart 2020’den beri birinci sefer faiz indirimi yaptı. ABD’de resesyon kaygısının artması Asya piyasalarında tarihi bir düşüşün yaşanmasına neden oldu. Japon Nikkei 225 endeksi 1987’den bu yana en büyük düşüşü kaydetti. Türkiye’de cari süreçler hesabı 8 ay sonra fazla verdi. TCMB’nin Kur Muhafazalı Mevduat bakiyesi yaklaşık temmuz ayında 57,4 milyar dolar düzeyine indi.

EYLÜL 2024

Banka hesapları için tanımlanan kolay adreslerin tek ekranda sorgulanabildiği Kolay Adres (KOLAS) Sorgulama hizmeti e-Devlet’te başladı. ECB, yılın ikinci faiz indirimine gitti. ABD, Çin’e yönelik tarife artışlarını netleştirdi. ABD merkezli kuruluş CNAS’ın raporuna nazaran, Türkiye, dünyanın en büyük İHA-SİHA tedarikçisi oldu. Fed siyaset faizini 50 baz puan indirdi.

EKİM 2024

Türkiye’de genel devlet açığının Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya (GSYH) oranı geçen yıl yüzde 4,8 olarak gerçekleşirken, genel devlet açığı 1 trilyon 272 milyar 714 milyon lira olarak varsayım edildi. TCMB ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredileri günlük limitlerini 3 milyar TL’den 4 milyar TL’ye yükseltti. Fed, siyaset faizini 4 yıl ortadan sonra birinci defa indirerek yüzde 4,75-5,00 aralığına çekti.

KASIM 2024

Türk lirası mevduat ve fonlarda stopaj oranları, 6 ay vadeli mevduatta yüzde 7,5’ten yüzde 10’a, 1 yıla kadar vadeli olanlarda yüzde 5’ten yüzde 7,5’e yükseltildi. Standard & Poor’s (S&P), Türkiye’nin kredi notunu ‘B+’dan ‘BB-‘ye yükseltirken, kredi notu görünümünü ‘durağan’ olarak belirledi. ABD’nin yeni Başkanı Donald Trump oldu, Bitcoin’in fiyatı 75 bin doları aşarak rekor tazeledi. Fed, faizini 25 baz puan düşürdü. TCMB toplam rezervleri, 159.6 milyar dolara çıkarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı. Türkiye iktisadı, yılın üçüncü çeyreğinde yıllık bazda yüzde 2,1 büyüme kaydetti.

ARALIK 2024

Otomobil üreticisi Volkswagen’in Almanya’daki 9 fabrikasında ihtar grevi başladı. TL gerçek manada yaklaşık 4 yılın tepesine ulaştı. Bitcoin, Trump’ın kripto paralara ait ölçülü düzenlemeler yapacağına yönelik optimistlikle birinci kere 100 bin doların üzerine çıktı. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’nin, Şubat 2020’den bu yana birinci sefer 250 baz puanın altına düştü. Fed, siyaset faizini beklentiler dahilinde 25 baz puan düşürerek yüzde 4,25-4,50 aralığına indirdi.