Türkiye’nin kalkınma adımına vilayetlerin rekabet gücü haritası taraf verecek

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ‘Bölgesel Gelişme ve Ulusal Stratejisi’ bölgelerin ulusal ve milletlerarası alanda rekabet edebilirliklerinin artırılması, kalkınma sürecinin hızlandırılması bakımından kritik ehemmiyet taşıyor.

2024-2028 yıllarına yönelik yapılan çalışmada, vilayetlerin sahip olduğu potansiyeli aktif halde kıymetlendirilerek AR-GE ve yenilik kapasitesinin güçlendirilmesi, yüksek katma bedelli üretimin artırılması, iş ve hayat şartlarının uygunlaştırılması hedefleniyor.

İller haritası

Ülkenin kalkınma maksadına hizmet etmesi ismine Bakanlık, Türkiye’nin potansiyel vilayetler haritasını çıkardı. ‘Rekabetçi’ ve ‘potansiyel rekabetçi’ vilayetlerin belirlenmesinde sanayi, hizmetler, yenilik ve teknoloji üzere başlıklarda birebir gösterge seti kullanıldı. ‘Rekabet nüvesi iller’ için ise sanayi üretim ve ihracat düzeyi ile tarım ve hizmetler kesimine ait göstergeler dikkate alındı.

Harita çalışmalarında, İstanbul’un ‘küresel kent’ niteliği taşıdığı, Ankara, Antalya, Bursa, İzmir ve Kocaeli’nin de ‘potansiyel global iller’ olarak sıralandığı listede, ‘rekabetçi’, ‘potansiyel rekabetçi’ ve ‘rekabet nüvesi vilayetler de belirlendi.

Rekabetçi vilayetlerin Tekirdağ-Muğla ile Sakarya-Mersin halinde kuzey-güney taraflı iki koridor ve Adana-Kayseri-Gaziantep halinde bir küme oluşturduğu görüldü. Kelam konusu vilayetler Tekirdağ, Balıkesir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli, Sakarya, Eskişehir, Konya, Mersin, Adana, Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Gaziantep olarak sıralandı.

Rekabetçi vilayetler AR-GE’de başı çekiyor

Söz konusu 15 vilayet, ülke toplam GSYH’si ile hizmet bölümü GSYH’sinden yaklaşık olarak yüzde 20 hisse alırken sahip oldukları eğitimli nüfus ve teknoloji üretimi potansiyeli ihracat ve kurulan şirket kıymetlerine de yansıdı. Bu vilayetlerden Manisa ve Sakarya teknoloji üretimi, Tekirdağ ve Gaziantep sanayi yüklü üretim yapıları ve Eskişehir eğitimli nüfus oranıyla ön plana çıktı.

Rekabetçi vilayetlerin AR-GE harcamalarının yüzde 16,4, ihracatlarının yüzde 19,3, kurulan şirket sayılarının yüzde 18,3, yüksek ve orta-yüksek teknolojili eser ihracatlarının yüzde 16,7, bilgi ağır bölümlerdeki istihdamlarının ise yüzde 18,6 olduğu belirlendi. Bu vilayetlerdeki yüksek ve orta-yüksek teknolojili bölümlerde çalışan sayısı ise yüzde 27,9 oldu.

‘Potansiyel rekabetçi il’ sayısı 13

Potansiyel rekabetçi vilayetlerde ise Çorum, Sivas, Elazığ ve Mardin dışında Ankara’nın batısındaki ağırlaşma dikkati çekti. Kelam konusu vilayetler Kırklareli, Çanakkale, Kütahya, Afyonkarahisar, Isparta, Düzce, Zonguldak, Bolu, Çorum, Sivas, Yalova, Elazığ ve Mardin olarak sıralandı.

Bu vilayetlerde AR-GE harcamalarının yüzde 2,3, ihracatın yüzde 2,8, kurulan şirket sayılarının yüzde 6,1, yüksek ve orta-yüksek teknolojili eser ihracatının yüzde 0,8, bilgi ağır kesimlerdeki istihdamlarının yüzde 8,6, yüksek ve orta-yüksek teknolojili bölümlerde çalışan sayılarının ise yüzde 4,2 olduğu hesaplandı.

Rekabet nüvesi 14 il

Rekabet nüvesi 14 vilayet ise Doğu Anadolu Bölgesi dışında ülke genelinde görülürken bunların büyük kısmı rekabetçi vilayetlerin hinterlandında bulunuyor. Edirne, Uşak, Bilecik, Karabük, Kastamonu, Aksaray, Karaman, Tokat, Ordu, Giresun, Rize, Osmaniye, Adıyaman ve Batman bu kategoride yer alıyor.