Türkiye ekonomik krizde mi değil mi? Mahfi Eğilmez açıkladı

Türkiye iktisadına yönelik değerlendirmeleri sırf iktisat çevrelerince değil toplumun çabucak her bölümü tarafından takip edilen iktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, kendi ismini taşıyan internet sistesinde ‘Kriz ve Türkiye’ başlıklı bir yazı yayınladı.

Dr. Mahfi Eğilmez ekonomik krizinin genel tarifini yaparak başladığı yazısında kendi kriz tarifine da yer verdi.

Genel olarak mal, hizmet, üretim, döviz fiyatları üzerinde kabul edilebilir seviye ve oranların ötesinde yaşanan şiddetli dalgalanmaların kriz olarak tanımladığını aktaran Eğilmez’in kendi kriz tarifi ise şöyle:

* Ekonomik kriz; büyüme, işsizlik, enflasyon, faiz, bütçe açığı, cari açık, yerli paranın dış kıymeti üzere temel göstergelerin yanı sıra geleceğe ait beklentilerin bozulması ve bu bozulmanın muhakkak bir mühlet devam etmesi halidir.

Ekonomik kriz nasıl oluyor?

Dr. Eğilmez, ekonominin krizde sayılması için üstte anılan iki tarifteki tüm göstergelerin mi bozulması gerektiği ya da bir yahut ikisinde yaşanan bozulmanın kâfi gelip gelmeyeceği yolundaki soruya da karşılık verdi.

Mahfi Hoca’ya nazaran bir iktisatta kriz durumu olup olmadığını anlamak için genel olarak iki temel göstergeye bakılıyor. Bunlar ise büyüme ve enflasyon.

Bu oranların ülkeden ülkeye farklı değerlendirildiğini söz eden Dr. Mahfi Eğilmez, örneğin Türkiye için yüzde 5 büyümenin ülkü kabul edildiğini, fakat bu oranın ABD ya da Almanya için çok yüksek olduğunu aktardı.

Dr. Eğimez, benzer şekilde çift haneli enflasyonun Türkiye için kriz kabul edilmese de ABD ya da Avrupa için bir felaket sayılacağını vurguladı.

Mahfi Eğilmez tarafından TÜİK bilgileri üzerinden hazırlanan bu grafik Türkiye’nin son yirmi yılda enflasyon ve büyüme oranlarının gelişimini birlikte gösteriyor.

Bizde kriz denmesi için…

Yazısının devamında Türkiye’nin 2004 ile 2024 ortası son 20 yıldaki enflasyon ve büyüme oranlarının gelişimine değinen Mahfi Eğilmez’in değerlendirmesi şöyle:

* Grafiğe nazaran 2004 ile 2017 yılları ortasında Türkiye, dünya geneline nazaran yüksek, kendi algılamalarına nazaran olağan enflasyonlu bir büyüme içinde görünüyor (I numaralı bölge.) 2008 yılında global krizin tesiriyle stagflasyona (durgunluk ve enflasyon ya da sıfıra yakın büyümeye enflasyonun eşlik etmesi hali) giren iktisat (A) sonraki yıl bu defa slumpflasyona girmiş (yüksek enflasyon ile birlikte iktisatta küçülme hali) (B.)

* 2018 yılından itibaren başkanlık sistemine geçen Türkiye’de (II numaralı bölge) 2019 yılında tekrar stagflasyon yaşanmış (B.) Bu devirde 2021 yılında enflasyondaki yükselmeye rağmen evvel faiz düşürüldü, enflasyon yüzde 80’lere kadar yükseldi, sonra 2023 yılı ortasından itibaren faiz yine artırılınca enflasyon düşüşe geçti.

* Kasım ayı prestijiyle 12 aylık enflasyon 47,09. Bu orandaki enflasyon gelişmiş ekonomiler açısından kriz hali olarak kabul edilir. Buna karşılık Türkiye’de bir kriz hali olarak görülmüyor. Bizde kriz olarak kabul edilen durum büyümenin küçülmeye dönüşmesi halidir. Zira o vakit işten çıkarmalar başlar, işsizlik oranı artar.