TCMB İktisat Notları’nı paylaştı: Yiyecek hizmetlerinde fiyat artışları maliyetlerin çok üzerinde

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ‘Son Devir Yiyecek Hizmetleri Kesimi Fiyatlama Gelişmeleri‘ başlıklı bir Ekonomi Notu yayımladı. Raporda Covid-19 pandemisi sonrası yiyecek hizmetleri dalında yaşanan fiyat artışlarını mercek altına aldı. Pandemi devrinde kısıtlamalar ve tüketici davranışlarındaki değişikliklerle güç günler geçiren kesim, toparlanma süreciyle birlikte kıymetli fiyat artışları yaşadı. Fakat, bu artışların yalnızca besin, akaryakıt ve fiyat üzere temel maliyet kalemleri ile açıklanamayacak kadar yüksek olduğu vurgulanıyor.

Pandemi sonrası devirde, emek ağır bir kesim olan yiyecek hizmetlerinin fiyat dinamiklerinde, asgari ücret ve besin fiyatlarının yanı sıra temel masrafların, bilhassa besin ve alkolsüz içecekler kümesindeki fiyat artışlarıyla paralellik göstermesi beklense de son devirde daldaki fiyat artışlarının, maliyet artışlarının çok ötesine geçtiği gözlemlendi.

Tavuk eti yüklü ve fast-food yemeklerde fark artıyor

TCMB’nin raporu, bölüm maliyetlerinin 2023 yılı sonrasında süratle arttığını ve fiyatların bu maliyet artışını ziyadesiyle aştığını ortaya koydu. Bilhassa kırmızı et eserleri içeren kebap ve döner üzere yemeklerde, fiyat ve maliyet ortasındaki fark daha hudutlu kalırken, tavuk eti yüklü ve fast-food yemeklerde bu farkın giderek arttığı belirtiliyor.

Raporda, bölümdeki fiyatlama davranışlarının her bir eser kümesi için farklılık gösterdiği, kimi eserlerin maliyetleri ile fiyatları ortasında daha bariz bir farklılaşma yaşandığı vurgulanıyor. Bu gelişmeler, yiyecek hizmetleri bölümündeki fiyat artışlarının sırf maliyet baskılarından değil, birebir vakitte piyasa dinamiklerinden kaynaklandığını da ortaya koyuyor.

Ekonomistlerden yorumlar

Ekonomist Prof. Dr. Hakan Kara toplumsal medya hesabından rapora ait “Merkez Bankası’nın çalışması son yıllarda yemek hizmetlerinde kar marjının sıçradığına işaret ediyor. Yüksek enflasyon ortamında kar marjının açılmış olmasına şaşırmam fakat zamanlaması değişik. Fiyatlamalardaki bozulma enflasyonun patladığı 2022’de değil de 2023’te başlamış” değerlendirmesinde bulundu.

Finansal Piyasalar Yöneticisi İris Cibre ise X hesabından yaptığı açıklamasında “TCMB Yiyecek hizmetlerinin fiyat gelişmelerini incelemiş Lafın özü; yiyecek hizmeti verenler maliyetlerine oranla müşteriye son devirde çok daha fazla fiyat yansıtıyor Bilhassa maliyeti düşük tavuk ve fasfood lokantalar çok daha yüksek fiyat yansıtıyor İşçi maliyeti ortalama 21% Boykota karşı çıkanlara yanıt üzere…” tabirlerine yer verdi.