Suriye iktisadını çökerten AB yaptırımları kalkıyor mu?

Suriye yıllar uzunluğu süren iç savaşla birlikte harabeye dönerken, geçtiğimiz haftalarda Şam’ı muhaliflere kaptıran Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesi ile Baas periyodu kapandı. Fakat idare değişse de, Esad rejiminin siyasetleri ve o siyasetlerden doğan yaptırımların tesirini yıkmak kolay görünmüyor. Enflasyonun denetimden çıktığı, paranın pahasının süratle düştüğü ve işsizliğin tavan yaptığı ülkede temel gereksinimlere erişim, büyük ölçüde hudutlu. Tıbbi gereç ve besin temini üzere mevzularda da önemli problemler yaşanıyor.

ABD’nin yaptırımları

Ülke, 1979’dan bu yana ABD’nin terörse dayanak veren devletler listesinden yer alırken pek çok ticari faaliyet yasaklandı. İç savaşın patlak vermesiyle yaptırımlar artarken, Amerikan şirketlerinin Suriye ile iş yapması engellendi.

ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump, ilk başkanlık periyodunda “Sezar Suriye Sivil Muhafaza Yasası” ile yaptırımları daha da genişletti. Bu yaptırımlarla, Esad rejimine daha fazla yüklenilmesi ve dünya sisteminden dışlanması amaçlandı. Esad rejiminin finansman kabiliyetini engellemek hedefiyle hükümete uygulanan yaptırımların maksadında Suriye Merkez Bankası da yer aldı.

AB’nin yaptırımları

AB, Suriye’de şiddetin tırmanması ve insan hakları ihlallerinin akabinde 2011’de Suriye’deki hükümet ve destekçileriyle tüm işbirliklerini askıya aldı ve yaptırımlara başladı.

Önce silah ambargosu, sonra petrol ve petrol eserlerine ithalat yasağı geldi. Suriye Merkez Bankasının AB’deki varlıkları da donduruldu. Bu yaptırımların devamında ülkeye yönelik tekonoljik ekipman ve değerli metallerin satışı da yasaklandı.

Baas rejimi üzerinde baskı oluşturmayı ve ülkede değişiklik sağlamayı amaçlayan bu yaptırımların uzatılması kararı, en son 28 Mayıs 2024’te alınmıştı. Her yıl yenilenen yaptırımlar yeni karar alınmazsa 1 Haziran 2025’te sona erecek.

Suriye’ye yaptırımlar kalkacak mı?

Şimdi ise AB’de rejimi maksat alan yaptırımların kaldırılıp kaldırılmayacağı tartışılıyor.

Henüz net bir tavır belirleyemeyen AB ülkeleri ise Şam’daki yeni idareden ülkedeki İran ve Rusya nüfuzunu sona erdirmesini bekliyor.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de bu hafta Avrupa Parlamentosunda yaptığı konuşmada, Suriye’de yeni liderliğin attığı birinci adımlardan kimilerini cüret verici olarak nitelendirmişti.

Von der Leyen, kapsayıcı bir hükümetin kurulması, azınlıkların korunması, terör örgütü DEAŞ’la uğraşın devam etmesi üzere mevzuların gelecek süreçte kıymetli olacağını belirterek, “Desteği sürdüreceğiz lakin bunu erken güzelleşme ve tekrar yapılanmaya yönelik yeni bir odaklanmayla yapacağız. Elektrik, su, temel altyapı ve daha fazlasından bahsediyoruz lakin bunun için adım adım bir yaklaşım izlenmesi gerekecek. Şam’daki yeni liderlik, aksiyonlarının kelamlarıyla uyuştuğunu kanıtlamalı. Bu bağlamda, yine yapılanmayı kolaylaştırmak için sektörel yaptırımlarımızı da tekrar gözden geçirmeliyiz.” tabirlerini kullanmıştı.

Yaptırımlar kaldırıldığında ise Suriye’de toparlanmanın hızlanacağı düşünülüyor.

Ayrıca, kısıtlayıcı önlemlerin kaldırılması, insani yardımların daha kolay ulaştırılmasını sağlamakla birlikte, sivil halkın hayat şartlarının güzelleşmesine ve geri dönüşlerin hızlanmasına da katkı sunacağı belirtiliyor.