Merkez faiz indirimine sıkı duruşla başladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TC­MB) uzun bir mühletin akabinde faizdeki sabit duru­şunu bozdu. Verilen iletiler doğrultusunda hareket eden Merkez Bankası, 22 ay ara­dan sonra birinci kere faiz indiri­mi gerçekleştirdi.

Para Poli­tikası Kurulu’nun (PPK) ver­diği karara nazaran, siyaset faizi 250 baz puan indirilerek yüz­de 47,5 düzeyine çekildi. Ay­rıca, faiz koridoru da norma­le döndü. Metinde, bundan sonraki kararlar için, “enflas­yon odaklı, ihtiyatlı ve toplan­tı bazlı” tabirleri vurgulandı. Minimum fiyatın belirlenmesin­den sonra gerçekleşen faiz in­dirimi gerçek dalı epeyce şad etti.

Bir taraftan enf­lasyon başka taraftan da faiz­lerdeki yüksek seyir gerçek sek­törün finansman gereksiniminde yüksek maliyete neden oluyor­du. Uzmanlar taban fiyatta yaşanan yüzde 30’luk artışın ve akabinde yapılan 2.5 puan­lık faiz indiriminin iş dünya­sına ‘moral’ olduğunu söyledi. Öte yandan hane halkının son 12 ayda enflasyon beklenti­sinde yüzde 12,9’luk düşüş ol­du. Gerçek dalın ise yüzde 8,4 düzeyinde gerçekleşti. Ma­yıs-Kasım 2024 aralığında fak yüzde 28,4 düzeyindeydi.

En son Şubat 2023’te indirildi

Merkez en son faiz indirimi­ni Şubat 2023’te yapmıştı. Enf­lasyondaki dengelenme süre­ci karşısında faiz indirimine de Merkez Bankası kapı arala­mıştı. Para siyasetinde karar­lı duruş da süreği her defasın­da vurgulandı. Merkez Banka­sı çabucak hemen 9 toplantıda 4 bin 150 puanlık faiz artışı ger­çekleştirdi. Kalan devirde de sabit tutmuştu.

Faiz indi­rimi sonrasında Merkez Ban­kası’ndan yapılan açıklamada karar metni şöyle: “Para Politi­kası Kurulu, siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 50’den yüzde 47,5’e indirilmesine karar ver­miştir. Şura ayrıyeten, operasyo­nel çerçevede değişikliğe gide­rek, Merkez Bankası gecelik va­dede borçlanma ve borç verme oranlarının bir hafta vadeli re­po ihale faiz oranına kıyasla -/+ 150 baz puanlık bir marj ile be­lirlenmesine karar vermiştir.”

Enflasyon düşüyor dezenflasyon hâlâ risk

Enflasyona da değinen Merkez Bankası raporunda “Enflasyonun ana eğilimi ka­sım ayında yataya yakın sey­retmiştir. Öncü datalar aralık ayında ana eğilimde düşüşe işaret etmektedir. Son çeyre­ğe ait göstergeler yurt içi talebin yavaşlamayı sürdü­rerek enflasyondaki düşüşü destekleyici düzeylerde bu­lunduğunu göstermektedir. Temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam ederken, hizmet enflasyonundaki iyi­leşme belirginleşmektedir. İşlenmemiş besin enflasyo­

nu evvelki iki aydaki yüksek seyrin akabinde aralık ayında ölçülü görünmektedir. Enflas­yon beklentileri ve fiyatlama davranışları güzelleşme eğili­mi sergilemekle birlikte, de­zenflasyon süreci açısından risk ögesi olmaya devam et­mektedir.”

Sıkı duruş devam edecek

Para siyasetindeki karar­lı duruşun ana enflasyon eği­liminin düşürdüğüne işaret eden açıklamada şunlara da yer verildi: “Para politikasın­daki kararlı duruş; yurt içi ta­lepte dengelenme, Türk li­rasında gerçek pahalanma ve enflasyon beklentilerinde dü­zelme vasıtası ile aylık enflas­yonun ana eğilimini düşür­mekte ve dezenflasyon süreci­ni güçlendirmektedir.

Maliye siyasetinin artan eşgüdümü de bu sürece kıymetli katkı sağ­layacaktır. Aylık enflasyonun ana eğiliminde bariz ve ka­lıcı bir düşüş sağlanana ve enf­lasyon beklentileri öngörülen kestirim aralığına yakınsayana kadar sıkı para siyaseti duru­şu sürdürülecektir.

Bu doğrul­tuda, siyaset faizinin düzeyi, enflasyon gerçekleşmeleri ve beklentileri göz önünde bulun­durularak öngörülen dezenf­lasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak halde be­lirlenecektir. Heyet, kararları­nı enflasyon görünümü odak­lı, ihtiyatlı ve toplantı bazlı bir yaklaşımla alacaktır. Enflas­yonda bariz ve kalıcı bir bo­zulma öngörülmesi durumun­da para siyaseti araçları tesirli biçimde kullanılacaktır.”

Yüzde 5 amacı devam ediyor

“Kredi ve mevduat piyasala­rında öngörülenin dışında ge­lişmeler olması durumunda mali transfer düzeneği ek makroihtiyati adımlarla desteklenecektir. Likidite ko­şulları beklenen gelişmeler göz önünde bulundurularak yakından izlenmektedir. Steri­lizasyon araçları tesirli formda kullanılmaya devam edilecek­tir.

Kurul, siyaset kararlarını mali sıkılaştırmanın gecik­meli tesirlerini de dikkate ala­rak, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 amacına ulaş­tıracak mali ve finansal ko­şulları sağlayacak halde be­lirleyecektir. Enflasyon ve enf­lasyonun ana eğilimine ait göstergeler yakından takip edi­lecek ve Şura, fiyat istikra­rı temel hedefi doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlı­lıkla kullanacaktır. Konsey, ka­rarlarını öngörülebilir, bilgi odaklı ve şeffaf bir çerçevede alacaktır.”

“Verimli bir hafta oldu”

Analist Deniz Kahraman “Faiz indirim sürecinin enf­lasyon görünümü odaklı, ihti­yatlı ve olağan toplantı takvi­mine uyularak devam edileceği referansı verilmiştir” derken analist Aylin Aktukun “Asga­ri fiyata yüzde 30 artırım, faizde 2.5 puan düşüş. Patron için ve­rimli bir hafta oldu” dedi. Eko­nomist Barış Soydan da “Bun­dan sonrası için ‘Her toplantı­da tekrar bakacağız’ dedi, yani ‘Arada pas geçebilirim’ deme­ye getirdi. Bu tabir şahin üzere. Nitekim o denli mi olacak, yok­sa aslında kesintisiz indirim süreci mi başladı, bundan son­rasını bu belirleyecek” dedi.

“Fırsat vardı güzel değerlendirildi”

Ekonomist Refet Gürkaynak “Beklentileri buraya getirdik­ten sonra Merkez Bankası’nın artık faiz indirmemesi kolay değildi” dedi. Ekonomist Ha­kan Kara da “Merkez Banka­sı’ndan 250 baz puan indirim ve temkinli/iyimser irtibat geldi. Mevcut kısıtlarda bana nazaran çok makul ve istikrarlı bir başlangıç yaptılar. Emeği ge­çenleri tebrik ediyorum” yo­rumunda bulundu. Ekonomist Hikmet Baydar: “Ocak ve Şu­bat aylarında baz tesiri nede­niyle enflasyonda yaklaşık 6-7 puanlık bir düşüş yaşanma­sı bekleniyor. Hasebiyle böy­le bir ortamda Merkez Banka­sı’nın bu fırsatı değerlendirdi­ğini düşünüyorum.”

“Temenni bazlı karar üzere bir algı oluştu”

Ekonomist Cihan Kirikoğ­lu da toplumsal medya üzerinden yorumda bulundu. Kirikoğlu “TCMB faiz indirimine sunu­lan tek münasebet; Aralık ayı enf­lasyon ana eğiliminde düşüş ‘gözlemleri’. Aralık enflasyonu şimdi açıklanmadı. Yani ‘te­menni’ bazlı karar alınmak zo­runda kalındı üzere bir algı olu­şuyor. Üstüne bir de bundan sonra ‘toplantı bazlı’ ilerlene­ceği eklenmiş. Yani bu toplan­tıda faiz indirme durumunda kalındı, lakin PPK sayısı da 8’e düşüp Ocak-Şubat enflasyon­ları da yılbaşı artırımları sebebiy­le optik olarak berbat gözükeceği için bundan sonra kayda bedel çok bir indirim beklemeyin gi­bi bir sonuç ortaya çıkıyor.”

NCM Menkul Pahalar AŞ Kurumsal Bağlar Direktö­rü Ahmet Uluhan da Merkez Bankasının faiz indirim ka­rarının beklentilere paralel geldiğini belirtti. Son periyot bilhassa aralık toplantısında alınacak indirim kararına da­ir piyasada çok fazla baş ka­rışıklığı olduğunu hatırlatan Uluhan, bilhassa iki gün evvel açıklanan minimum fiyata verilen artırımın yüzde olarak gerçek­leşmesinin bankaya dair bek­lentilerin tekrar 250 baz pu­anlık bir indirime evirilmesi­ne de neden olduğunu aktardı.

Merkez Bankasının faiz kori­dorunu 600 baz puandan 300 baz puana daraltmasıyla piya­sanın borçlanma maliyetinin hala siyaset faizine nazaran da­ha üstte kalmaya devam etti­ğini söyleyen Uluhan, “Merke­zin atılımını kısmi bir iyileş­tirme adımı olarak görebiliriz. Elbette uzun vakittir müddet gelen sıkı para siyasetinden bir nevi geri adım atılmış ol­du” yorumunu yaptı. Cet Ya­tırım Hazine GMY Etem Öz­tekin “Merkez bankasının fa­iz indirimine; bilhassa yüzde 30’luk taban fiyat artırımı ve 2025’teki PPK toplantı sayısı­nın 12’den 8’e indirilmesi kara­rından sonra neredeyse kesin gözüyle bakılıyordu.

250 baz puan indirim birinci bakışta piya­sanın beklentisinden bir nebze daha yüksek görünse de metin­de enflasyonla gayret po­litikasının kararlılıkla devam edeceğinin yenilenmesi ve fa­iz koridorun daraltılması, faiz indirimi sürecinin çok dikkat­li bir biçimde yapılacağı konu­sunda piyasaya gerekli iletisi verdiğini düşünüyorum” dedi.

Reeskont kredisi yüzde 29,9’a düşürüldü

Faiz kararının akabinde Merkez Bankası’ndan bir duyuru daha yapıldı. İhracat ve döviz kazandırıcı hizmetlerde reeskont kredilerinde toplam faiz maliyeti düşürüldü. Yapılan açıklama ise şöyle: “İhracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi iskonto oranı hesaplamasında değişiklik yapılarak hesaplamada siyaset faizinin makul bir oranının temel alınması kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede, şimdiki reeskont kredisi toplam faiz maliyeti yüzde 29,93 olarak uygulanacaktır.” Böylelikle reeskont kredisi toplam faiz maliyeti yüzde 35’ten yüzde 29,93’e çekilmiş oldu.

“Bu atak iş dünyasına moral oldu”

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç finansman şartlarının güzelleşmesinin, yatırım ve üretime katkı verecek en değerli öge olacağını kaydederek “Fonlama maliyetlerinin yüksekliği yatırım ve ticaretin önünde mani.

Bu süreçte finansmanı üretime ve yatırıma yönlendirecek seçici bir kredi sistemi tesis edilmesi son derece önemli” diye konuştu. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe de “İhracatçılar olarak mart ayından bu yana yüzde 50’de tutulan siyaset faizinde indirim vaktinin artık geldiğini düşünüyorduk. Merkez Bankası da bu tarafta adım attı” tabirlerine yer verdi.

Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın ise faizlerin düşmesini finansa erişim ve yatırım ortamı açısından önemsediklerini ve bu kararın piyasalara moral olacağını vurguladı. MÜSİAD Başkanı Mahmut Asmalı “Merkez Bankası Lideri ve Para Siyaseti Kurulu’na, iş dünyası ismine teşekkürlerimizi sunuyoruz. Yılın son ayında siyaset faizinde öngörülen bu indirimin, firmalarımızın 2025 yılına ait motivasyonunda olumlu bir tesiri olacağına inanıyoruz” paylaşımını yaptı.

Faiz koridoru daraldı

Faiz indirimiyle birlikte heyet aldığı kararlarda da değişikliğe gitti. Faiz koridorunu daraltma kararı alan heyet kararında gecelik borç alma faizi yüzde 46, borç verme faizi yüzde 49 olarak yine belirlendi.

Faiz koridoru siyaset faiz oranına kıyasla -/+ 150 baz puanlık bir marj ile belirlenmesine karar verildi. Karar öncesi faiz koridoru +/-300 baz puan olmak üzere yüzde 47-yüzde 53 seviyesindeydi. Ekonomistler de Merkez Bankası’nın faiz kararını kıymetlendirdi. Analist Utku Altınöz toplumsal medya hesabı üzerinden “Biri Cevdet hocaya sorabilir mi? Linkler tamir oldu anlaşılan. Bu ortada gevşeme 100 baz puan. Kordiordan ötürü 150’yi saymayalım” dedi. Ekonomist Uğur Gürses ise “Banka siyaset faizini yüzde 47.5’e düşürürken, faiz koridorunu ise 1.5 puana düşürdü.

Likiditeyi ‘saatli bomba’ üzere gecelik vade etrafında tutmanın ne faydası olacak merak ediyorum? Merkez Bankası’nın siyaset faizini 2.5 puan aşağı çekerken, faiz koridorunu üst ve alttan 1.5 puanlık marja daraltmasını ‘gevşetirken sıkı kaldı’ diye isimlendirmek yanlışsız değil. Banka uzun müddettir piyasaya para verici istikamette değil, net olarak likidite çekiyor. Likiditeyi de siyaset faiziyle çekiyordu. Artık de o denli olacak. Yani geçmişe nazaran 2.5 puan alttan çekecek” yorumunu yaptı.

“Şimdi sıra bankalara geçti”

İş dünyası temsilcileri de TCMB’nin faiz kararını yorumladı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Rifat Hisarcıklıoğlu, Merkez Bankasının yaklaşık iki yıl ortadan sonra siyaset faizini 250 baz puan düşürerek yüzde 47,50’ye çektiğini anımsatarak, “Şimdi sıra bankalarda. Bu indirimi öncelikli olarak KOBİ kredi faizlerine yansıtmalarını, üretime ve istihdama takviye olmalarını bekliyoruz” tabirlerini kullandı.

Ankara Ticaret Odası Gürsel Baran da faiz indiriminin 2025 yılı beklentileri açısından umut verici olduğunun bildirdi. Baran “Bankaların da kredi faizlerini indirerek, KOBİ’lerimiz başta olmak üzere, gerçek bölüme takviye olmalarını bekliyoruz” değerlendirmesinde bulundu. Ankara Sanayi Odası Başkanı Seyit Ardıç ise “En kısa müddette, finansman sorunu yaşayan sanayicilerimizin kullandığı kredilere de yansımasını, üretim, istihdam ve ihracatımızın sürdürülebilirliği açısından kıymetini bir vurgulamak istiyorum” görüşünü paylaştı.