‘Küresel Borç Monitörü’ 2024’te rekor tazeledi! Türkiye’nin durumu ne?

Küresel borç seviyesi, 2024 yılı prestijiyle 318 trilyon dolara ulaşarak yeni bir rekor kırdı. Uluslararası Finans Enstitüsü’nün (IIF) yayımladığı “Küresel Borç Monitörü” raporuna nazaran, global borç ölçüsü geçen yıl yaklaşık 7 trilyon dolar artış gösterdi.

Bu artış, ABD Merkez Bankasının (Fed) 2023 yılındaki gevşeme döngüsüne kıyasla daha düşük düzeyde gerçekleşse de, borçlanmada global ölçekte değerli bir yükselişe işaret etti. Raporda, Fed’in faiz indirimi beklentilerinin azalması ve global belirsizliklerin artması nedeniyle borçlanma suratının yavaşladığı lakin toplam borç düzeyinin hâlâ yüksek olduğu belirtildi.

Özellikle, 2024’ün dördüncü çeyreğinde borç düzeylerinde bariz bir yavaşlama görülse de, borçlanmadaki artışın yaklaşık yüzde 65’i gelişmekte olan piyasalardan kaynaklandı. Gelişmiş ekonomilerde toplam borç 214,3 trilyon dolara ulaşırken, gelişmekte olan piyasalarda 103,7 trilyon dolara çıktı.

Borçlanmanın dağılımı ve GSYH oranları

Sektörel dağılım açısından bakıldığında:

* Hanehalkı borçları 60,1 trilyon dolara,
* Finansal olmayan şirketlere ilişkin borçlar 91,3 trilyon dolara,
* Kamu borçları 95,3 trilyon dolara,
* Banka ve finansal şirketlere ilişkin borçlar 71,4 trilyon dolara yükseldi.

Küresel borcun GSYH’ye oranı ise 2024 yılında yüzde 328’e çıkarak 2020’den bu yana birinci kere yükseldi. Pandemi devrinde büyük bir sıçrama kaydeden borç oranı, son yıllarda düşüş eğilimindeydi lakin 2024’te ekonomik büyümenin yavaşlaması ve enflasyon baskılarının hafiflemesiyle tekrar artış gösterdi.

Özellikle finans kesimi dışındaki borç oranları İsveç, Nijerya, Çin, İsrail ve Suudi Arabistan‘da artarken, Arjantin, Türkiye, Hollanda, Yunanistan ve İrlanda’da düşüş yaşandı.

Türkiye’de borç düzeyleri geriledi

Türkiye’de borçların GSYH’ye oranında genel olarak bir düşüş kaydedildi. 2024’ün son çeyreğinde:

* Hanehalkı borçları yüzde 11,3’ten yüzde 10’a,
* Finansal olmayan şirketlerin borçları yüzde 47,5’ten yüzde 39,7’ye,
* Kamu borçları yüzde 33,8’den yüzde 26,6’ya,
* Banka ve finansal şirketlere ilişkin borçlar yüzde 17,3’ten yüzde 16,3’e geriledi.

Raporda, 2025’in birinci yarısında global borçlanmada daha fazla yavaşlama beklendiği belirtilirken, global ekonomik siyaset belirsizliklerinin yüksek düzeyde seyretmesi nedeniyle özel kesimin kredi talebinde daha temkinli bir yaklaşım sergileyebileceği öngörülüyor.