Kur Korumalı Mevduat Sistemi ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler

Kur Korumalı Mevduat (KKM) Sistemi ve Ekonomik Gelişmeler

Ali YILDIRIM, Aralık 2021’de döviz kurlarındaki ani yükselişle birlikte, ülke ekonomisini sarsan bir durumla karşı karşıya kalındığını belirtiyor. Bu süreçte, Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi gündeme geldi. Bir gecede döviz kurlarının etkisini azaltan bu sistem, birçok kişiyi lira cinsinden tasarruf yapmaya teşvik etti. KKM ile hesap sahiplerine döviz ve faiz garantisi sunuldu. Başlangıçta olumlu sonuçlar veren sistem, artan döviz kurlarının etkisiyle maliyet açısından sorunlar yaşamaya başladı.

“Riskleri var, kademeli olarak bitireceğiz” ifadesiyle, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, göreve geldiğinde KKM’nin riskler içerdiğini ve uzun vadede bu sistemi kaldırmayı planladıklarını açıkladı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından paylaşılan verilere göre, KKM hacmi 1 trilyon TL’nin altına düşmüştür. Örneğin, 31 Ocak haftasında KKM, 25,2 milyar TL gerileyerek 996,1 milyar TL seviyesine inmiştir. KKM’den çıkan gerçek kişilerin ve ticari kuruluşların döviz alma iştahı ise devam etmektedir.

Yabancı Para Mevduatlarındaki Artış

Yabancı para mevduatları 135 milyar TL arttı. BDDK verilerine göre, Ocak 2025’in ilk haftasında KKM toplamda 1.1 trilyon TL’nin üzerindeydi. Aynı dönemde gerçek kişilerin yabancı para hesapları da 4.2 trilyon TL’nin üzerine çıkmıştı. İkinci haftada yabancı para mevduatlarında hafif bir düşüş yaşansa da, 31 Ocak verilerine göre gerçek kişilerin yabancı para mevduatları 4.3 trilyon lirayı aştı. KKM hesaplarında ise istikrarlı bir düşüş devam etti. 24 Ocak haftasında KKM, 1 trilyon seviyesine inerek 996.1 milyara kadar geriledi.

Sadece gerçek kişilerde değil, ticari yabancı para hesaplarında da Ocak ayında artış kaydedildi. BDDK verilerine göre, 2.1 trilyon TL olan ticari yabancı para hesapları, 24 Ocak haftasında 2.2 trilyon TL’nin üzerine çıktı. Son hafta ise ticari hayatın etkisiyle bu seviye hafif bir düşüş gösterdi. Genel olarak bakıldığında, kur etkisi dışında hem ticari hem de gerçek kişilerin yabancı para hesapları bir aylık dönemde 135,7 milyar TL artarken, KKM hesaplarında 112.6 milyar TL düşüş gerçekleşti. 1 Ocak’tan bu yana yalnızca gerçek kişilerin yabancı para mevduatındaki artış 103,9 milyar TL olarak kayıtlara geçti.

Kredi Talebindeki Büyüme

Kredi talebinde büyüme devam ediyor. Merkez Bankası’nın faiz indirimleriyle birlikte kredi tarafında da bir hareketlilik gözlemleniyor. Bu süreçte özellikle ticari kredilerde büyüme istikrarlı bir şekilde devam etmekte. BDDK verilerine göre, 31 Ocak haftasında bireysel ve ticari krediler toplamda 16.3 trilyon TL’yi geçti. Ocak ayının ilk haftasında bu rakam 15.9 trilyon TL seviyesindeydi. Son 1 ayda toplam artış 409 milyar TL’nin üzerinde gerçekleşti. 3.8 trilyon TL’nin üzerinde olan tüketici kredileri ve bireysel krediler geçen hafta 4 trilyon TL’ye yaklaşarak 111.2 milyar TL’lik bir artış gösterdi. Ticari kredilerde de iştahın rutin bir şekilde devam ettiği görülüyor. 12 trilyon TL seviyesindeki ticari ve diğer krediler son haftada 12.4 trilyon TL’ye yükseldi.

Takipteki Alacakların Artışı

Takipteki alacaklar ocakta zirveye çıktı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayınlanan verilere göre, Ocak ayının son haftasında takipteki alacaklar toplamda 314 milyar 725 milyon TL’ye ulaştı. Bunun 129 milyar 288 milyon TL’sini tüketici kredileri ve bireysel krediler oluştururken, 185 milyar 437 milyon TL’si ticari ve diğer kredi türlerinden kaynaklandı. Ocak ayı başında takipteki alacakların toplamı 293 milyar 695 milyon TL olarak kaydedilmişti. Bu miktarın 116 milyar 457 milyon TL’si tüketici kredileri ve bireysel kartlardan oluşurken, 177 milyar 237 milyon TL’sinin ticari ve diğer kredilerden geldiği görülmüştü. Yani Ocak ayında takipteki alacaklar 21 milyar TL daha artış gösterdi. Ocak 2025’te takipteki alacaklarda toplam artış yüzde 7’nin üzerinde gerçekleşti. Ekonomistler, bu durumu bireysel borç sorunlarının artması olarak değerlendirdi.