Kanada’nın Yapay Zeka Stratejisi: Fırsatlar ve Sınırlamalar

Müzakereler ve Strateji Arayışı

Kanada federal hükümeti, yapay zeka (YZ) konusundaki yeni stratejisinin 2025 baharında yayımlanmasını planlamaktadır. Nisan ayında dönemin Hazine Bakanı Anita Anand tarafından duyurulan hazırlık süreci çerçevesinde; araştırmacılar, sendikalar ve yerli topluluklar dahil olmak üzere geniş bir yelpazede yaklaşık 300 paydaştan görüş alınmıştır. Bu geri bildirimler, YZ’nin kamu hizmetinde nasıl etkili bir şekilde kullanılabileceğine dair pek çok öneri ve endişe ortaya koymuştur.

Olası Uygulama Alanları

Alınan görüşlerde, vatandaşlara hızlı ve doğru bilgi sağlamak amacıyla yapay zeka tabanlı sohbet robotlarının kullanımı dikkat çekmiştir. Ayrıca, YZ’nin metin çevirisi yaparak resmi dilleri daha erişilebilir hale getirmesi, sağlık, çevre ve ekonomi alanlarını izlemek amacıyla veri analizi sağlaması, sosyal hizmet başvurularını daha etkin bir şekilde işleme alması gibi konular da gündeme gelmiştir. Bürokratik yükü hafifletmek amacıyla belgelerin taranması, idari yazışmaların yönetimi, e-posta kutularının düzenlenmesi ve sıkça sorulan sorulara yanıt oluşturulması gibi uygulamalar önerilmiştir. Bazı katılımcılar, sosyal medya üzerinden halkın görüşlerini toplamak ve kamusal danışma süreçlerinde daha etkin geri bildirim sağlamak için YZ kullanılabileceğini ifade etmiştir.

Hâlihazırda, uydu görüntülerinin analizi ve tahmin çalışmaları gibi alanlarda YZ’den yararlanılmaktadır. Ayrıca vergi davalarının sonuçlarını öngörmek, geçici vize başvurularını kategorize etmek ve kamu maaş sistemindeki birikmiş işlemleri temizlemek gibi uygulamalar da bulunmaktadır. Rapora göre, işe alım süreçlerinde de YZ tabanlı araçların kullanımı yaygınlaşmaktadır. Başvuruların taranması, mülakatların planlanması ve eğitim programlarının hazırlanması gibi konularda YZ’nin sağladığı kolaylıklar dikkat çekmektedir.

Hassas Alanlarda Sınırlamalar

Raporda yer alan başka görüşler, adli sistemde yapay zekânın kullanımına ilişkin önemli uyarılar içermektedir. Özellikle ceza düzenlemeleri, ceza verme süreçleri ve şartlı tahliye kararları gibi kritik alanlarda aşırı riskli durumların meydana gelebileceği belirtilmiştir. Bazı katılımcılar, YZ teknolojilerinin gözetim amaçlı veya politika yapımında karar verme mekanizması olarak kullanılmaması gerektiğini vurgulamaktadır. Sosyal hizmetlere erişimin tamamen otomatik sistemlere devredilmemesi gerektiği yönündeki görüşler de dikkate alınmıştır. Kamu kurumlarında YZ’nin terfi, işten çıkarma veya işe alım gibi insan kaynakları yönetimi kararlarında sınırlı bir rol oynaması gerektiği düşünülmektedir. Bunun yanı sıra, kamu kurumlarındaki her düzeyde YZ eğitiminin gerekliliği konusunda geniş bir mutabakat sağlanmıştır.

Uzman Görüşleri ve Gelecek Adımlar

Carleton Üniversitesi’nde YZ ve yönetişim alanında araştırmalar yürüten Profesör Adegboyega Ojo, raporda tanımlanan kullanım alanlarının genel olarak güvenli olduğunu ifade etmektedir. Ancak, yüksek hassasiyet gerektiren sektörlerde sıkı etik kurallar ve insan denetiminin korunması gerektiği düşünülmektedir. Concordia Üniversitesi öğretim üyesi Fenwick McKelvey ise, vergi beyanı gibi konularda YZ tabanlı sohbet robotlarının yararlı olabileceği görüşündedir. Bununla birlikte, hükümetin mevcut araçları yalnızca uyarlamakla kalmayıp, kamusal yararı net bir şekilde ortaya koyan yeni YZ altyapıları tasarlaması gerektiği de önerilmektedir. Böylelikle, YZ uygulamalarının kullanıcı odaklı tasarımın ötesine geçerek daha geniş toplumsal faydaya hizmet etmesi hedeflenmektedir.