Kamuda AR-GE harcamalarında en yüksek hissesi savunma endüstrisi aldı

SER Akademi, Türkiye 2024 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu‘nu yayımladı. Akademinin Genel Müdürü Ömer Özdinç, raporun ulusal ve milletlerarası data setlerinden elde edilen bulgular ışığında hazırlandığını söz etti.

Özdinç, her yıl Türkiye’nin AR-GE ve inovasyon faaliyetlerini kapsamlı bir formda değerlendirdiklerini belirterek, yüksek teknoloji ve yazılım bölümlerinde kaydedilen süratli ilerlemeye dikkat çekti. Fakat bu alanlarda kat edilmesi gereken uzun bir aralık olduğuna da vurgu yaptı.

AR-GE çalışan sayısında artış

Raporda, Türkiye’deki AR-GE çalışan sayısının 2023’te evvelki yıllara nazaran daha yavaş bir artışla 400 bine yaklaştığı bilgisi yer aldı. Özel dalda çalışan AR-GE işçisi yüzde 8,8 artarak 207 bine ulaştı, kamu dalında ise bu sayı yüzde 7 azaldı. Özdinç, bilhassa havacılık sektöründe yaşanan artışa dikkat çekerek, bu alanı “Türk inovasyon sisteminin parlayan yıldızı” olarak tanımladı.

Savunmadan yüzde 43’lük artış

Özdinç, kamunun AR-GE yatırımlarının yüzde 167 artırdığını bildirerek, “Kamu AR-GE harcamalarının toplamı içindeki hissesini en çok artıran dal yüzde 43 ile savunma endüstrisi oldu.” tabirini kullandı.

Bu dalı tarım ile yeryüzünün keşfi ve kullanımı alanlarının izlediğini belirten Özdinç, yükseköğretim harcamalarının kamu ve ticari bölüme kıyasla daha az arttığına dikkati çekti. Özdinç, AR-GE harcamaların bölgelere nazaran dağılımına da değinerek Batı Anadolu’nun (Ankara-Konya) bu kategoride birinci olduğunu, bu manada İstanbul ile farkın açıldığını bildirdi.

AR-GE harcamalarının, yüzde 90 oranında artarak, gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) içindeki oranının yüzde 1,42’ye çıktığını belirten Özdinç, “GSYH içindeki AR-GE harcamalarının oranı bakımından Türkiye, OECD ülkeleri içinde 28. oldu, 5 yıllık artış göz önünde bulundurulduğunda da 21. sırayı aldı. Harcamalarda yüksek artış olmasına karşın bu göstergenin çok artmamasının değerli sebeplerinden birisi de GSYH’de yaşanan yüksek artıştır” tabirlerini kullandı.

“Teknoparklardaki firma sayısı 10 bini aştı”

Teknoparklardaki firma sayısının 10 bini, istihdam sayısının 100 bini geçtiğine işaret eden Özdinç, bu bölgelerde ihracat meblağının yıllık yüzde 67 artışla 2 milyar dolara yükseldiğini vurguladı. Özdinç, Türkiye’nin Global İnovasyon Endeksi’ndeki sıralamasının yükseldiğine dikkati çekerek, bu güzelleşmenin, ülkede AR-GE ve inovasyon sistemindeki yapısal dönüşümün sonucu olduğunu belirtti.

İmalat kesiminin ihracatının arttığını, şirket karlılık oranında ise değişim yaşanmadığını söz eden Özdinç, yüksek teknoloji kesiminin başka teknoloji ünitelerine nazaran yavaşlamadan en az etkilenen alan olduğunun altını çizdi.

Yazılım bölümünde KOBİ’ler öne çıkıyor

Özdinç, yüksek teknoloji dalında firma sayısının yüzde 8 arttığını, cironun ise dolar bazında yüzde 7 düştüğünü söz etti. Türkiye’nin araştırmacı sayısı açısından OECD ülkeleri içindeki yerine de dikkati çeken Özdinç, “AR-GE tam vakit muadili (TZE) işçi sayısında 8. olan Türkiye, artış oranlarına bakıldığında, son bir yıllık artışta Estonya’nın akabinde ikinci sırayı alırken 5 yıllık artış dikkate alındığında ise birinci sıraya yerleşti” bilgisini paylaştı.

KOBİ’lerin yüksek teknoloji ve yazılım dalındaki yerine de değinen Özdinç, “Yazılım dalında KOBİ’ler, 206 milyar lira ciroyla, bölümdeki toplam gelirin yüzde 63’ünü, istihdamın da yüzde 76’sını oluşturdu. Bunların içinde 10 çalışandan az kişi çalıştıran mikro KOBİ’ler 40 milyar lira ciro üretti ve bölümün 4’te 1’i bu şirketlerde istihdam edildi. Yüksek teknoloji dallarında ise KOBİ’ler 97 milyar lira ciroyla bölümdeki toplam gelirin yalnızca yüzde 17’sini üretti. Kesimdeki çalışanların yüzde 39’u da KOBİ’lerde çalıştı” sözlerini kullandı.