İzmir Büyükşehir Belediyesi, 10 milyar lira yatırım ile toplumsal konut atağına geçti

Özlem Sarsın

Törende konuşma yapan İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay, konut hakkının bir insan hakkı olduğunu söyleyerek aylık 1500 TL’den başlayan ödemelerle dar ve orta gelire sahip insanları konut sahibi yapacaklarını duyurdu.

Son vakitlerde besbelli bir biçimde yaşanan konut krizini gidermek için bir adım atmaya karar verdiklerini belirten Tugay, “ Ege Kent Planlama şirketimizi bu hususta görevlendirdik. Geçmişten bugüne konut edindirme odaklı yaklaşımlar konut sahibi olmayı sıkıntı bir hale getirdi. Konut kredilerinin yüksek olmasına ek olarak inşaat maliyetlerinde yaşanan artışlar, konut satış fiyatlarının yüksekliği, üretilen konutların sadece aşikâr bir gelir kümesine sahip bireylere hitap etmesi, konut kira fiyatlarındaki artış üzere farklı sebeplerden ötürü konut krizi derinleşti. Günümüz iktisadında konut bir birikim aracı olarak ön plana çıkarken barınma ikinci plana atılmış durumda. Gayri menkul bölümünün egemenliği altına giren konut bir finansal araca dönüşmüş durumda. Bu durum kâfi konuta erişimin bir insan hakkından fazla bir ayrıcalık haline gelmesi ile sonuçlanırken global ölçekte de konut krizi yaşanmaya başlandı” dedi.

Ödenen kiranın hane gelirinin yüzde 30’unu geçmemesi gerektiğini tabir eden Tugay, “ Lakin bugünkü koşullarda insanların aylık gelirleri ile kirayı ödeyemediğini hepimiz biliyoruz. 2010-2022 yılları ortasında yapılan bir değerlendirmede ülkemizde konut fiyatlarının yüzde 91 artış gösterdiği ölçülmüş ve bu oranla Türkiye dünya ülkeleri ortasında konut fiyatının en çok yükseldiği beşinci ülke olmuştur. 2022’ den bugüne de bunun daha da arttığını görüyoruz. Konut inşaat ruhsatlarında da özel bölüm hissesinin yüzde 92,3, kamu dalı hissesinin yüzde 6,3, kooparatiflerin hissesinin ise yüzde 1,4 olduğu görülmektedir. Bu bilgiler Türkiye’de konut üretiminin büyük ölçüde özel bölümün arzına bırakıldığını göstermektedir. Konut hakkının en temel insan hakkı olduğunu düşünüyorsak tüm kamunun lokal idareler de dahil sorumluluk alması gerekiyor. Bu nedenle İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak kendi yerlerimiz ve bütçemizin gücü ile insanlarımıza toplumsal konut yapmayı, onların ödeyebilecekleri koşullarda konut edindirmeyi misyon bildik. Bu sorumluluğun birinci adımı olarak da Menemen’de 3100 konutu uygun kurallarda sunma kararını verdik” dedi.

Kaynaklarını Türkiye’ye örnek olacak toplumsal konut projeleri için kullanacaklarını söyleyen Tugay, 3100 konutu 2 yılda bitirmeyi planladıklarını belirterek, “ Finans modeli taban fiyata endeksli olacak. Rastgele bir olağan üstü enflasyon dalgasından korunmak gayesi ile de taksit artış oranında üst hudut olarak yüzde 30’luk bir düzey belirledik. 10 yıl vadeli bir ödeme içinde beşerler hem otururken hem de kira öder üzere konut sahibi olacak. Konut sahiplerinin 5 yıl boyunca meskenlerini satamamalarını da planlıyoruz” dedi.

Kamu kaynaklarının toplumsal konut üretimi için kullanılması gerektiğini de söyleyen Tugay, “ Türkiye’de inançlı bir çatı altında yaşamak kimsenin lütfuna bağlı olmamalıdır. Devletin sağlaması gereken en temel haklardandır. TOKİ üzere kurumlar devletin ödeme kolaylığını sunan toplumsal konutlar üretmek emeli işle kurulmuştur lakin maalesef lüks konutlar üretildi. Fakir ailelere kira takviyesi sağlanmadı ve sonuçta mesken fiyatları ile kiralar denetimsiz biçimde yükseldi ve milyonlarca insan maaşıyla kirayı dahil ödeyemez hale geldi. Kamunun kaynakları halkın barınma gereksinimini karşılamak için değil muhakkak bir azınlığın servetini büyütmek için kullanılır hale geldi. Kur muhafazalı sistemde ödenen 48 milyar dolar ile 972 bin toplumsal konut inşaa edebilir, 3 milyondan fazla vatandaşımızı mesken sahibi yapabilirdik. Ancak bu tercih edilmedi konuta bir insan hakkı olarak değil bir yatırım ve rant aracı olarak bakıldı” diye konuştu.