İstanbul Ticaret Odası’ndan Yeni İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi Duyurusu

İstanbul Ticaret Odası’ndan Yenilik: İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi

İstanbul Ticaret Odası (İTO), 1995 yılından beri kamuoyuyla paylaştığı ‘İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’ni yenileyerek, 1 Şubat’tan itibaren ‘İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’ adıyla yayımlamaya başlayacağını duyurdu. Bu yeni indeksi tanıtmak amacıyla düzenlenen toplantıya İTO Başkanı Şekib Avdagiç ev sahipliği yaptı. Toplantıda İTO Bilim Kurulu ve hanehalkı araştırmalarını gerçekleştiren NielsenIQ yetkilileri de yer aldı.

Verilen bilgilere göre, 1995 yılı bazlı indekste toplam 242 madde bulunurken, 2023 baz yılı İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nde bu sayı 493 maddeye çıkarıldı. İndeksteki ana grup sayısı 8’den 12’ye yükselirken, fiyat derleme sayısı da 15 bin 725’ten 24 bin 500’e artırıldı. İTO tarafından hesaplanan ve açıklanan indekslerin fiyatları, ağırlıklı olarak ‘yerinde veri toplama’ yöntemiyle temin ediliyordu. Ancak yeni indekste, bu yönteme ek olarak kısmen ‘internet üzerinden’ veri temini yapılmaya başlandı.

Yeni indeks için İTO Bilim Kurulu, İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM) İstatistik Birimi ve NielsenIQ Türkiye Tüketici ve İçgörü Araştırmaları Bölümü’nün işbirliğiyle aylık 350 hane takip edilerek, toplamda 2 bin 400 hanenin katılım gösterdiği kapsamlı bir tüketim araştırması gerçekleştirildi. İndeks çalışmaları kapsamında, Ocak 2023’ten bugüne kadar 25 ayda toplamda 586 binin üzerinde fiyat verisi toplandı.

Yeni İndeksin Temel Değişiklikleri

Yeni indekste ana harcama grupları ve ağırlıkları önemli değişiklikler gösterdi. Prof. Dr. Ege Yazgan, yeni indeksin detaylarını paylaşarak, TÜİK’in ana endeksinden farklı olarak gıda, konut ve ulaştırma harcamalarının ağırlığının daha fazla olduğunu vurguladı. Eski indekste gıda harcamalarının ağırlığı %42,49 iken, bu oran yeni indekste %30,70 olarak güncellendi. Konut harcamalarının ağırlığı ise 1,26 puan azalarak %19,46 olarak hesaplandı. Her ne kadar bu iki grubun ağırlıkları azalsa da, toplam indeksteki payları %50 civarında kalmaya devam etti. Ulaştırma harcamalarının ağırlığı ise eski indekste %5,95 iken, yeni indekste %13,81’e çıktı.

Madde Sepetindeki Değişimler

Madde sepetinde bazı değişiklikler de yapıldı. Eski indekste yer alan soba, gazete, video, radyo, kaset çalar, ölüm ve cenaze masrafları, odun ve kapıcı ücreti gibi artık tüketimi zayıflayan ürünler sepetten çıkarıldı. Yeni madde sepetine ise otomobil, cep telefonu/faturalı, internet faturası, dijital yayın üyelikleri, yeni hizmete giren toplu taşıma ücretleri ve yeni bilişim ürünleri eklendi.

İTO Başkanı Avdagiç’in Açıklamaları

İTO Başkanı Şekib Avdagiç, yeni indeksin tanıtım toplantısında Türkiye’de devamlılığı olan ve bilimsel kabul gören indeksi yayınlayan ilk milli kurumun İTO olduğunu belirtti. Günümüzün değişen şartlarına göre indeksi yenilemenin, baz yılını değiştirmenin ve ürün grup ile maddelerini güncellemenin bir zorunluluk olduğunu ifade eden Avdagiç, şöyle devam etti:

• Tüketim alışkanlıklarımızda köklü değişiklikler oldu.
• Dün hiç düşünülmeyen hizmet ve ürünler, temel ihtiyaçlar arasına girdi.
• Örneğin, ‘soba, video, kaset çalar, odun, aidata dahil olmayan kapıcı ücretleri’ gibi kalemler artık geçerliliğini yitirdi.
• İstanbul’da doğalgazsız ev kalmadı, video kaset izleyen de yok.
• Ancak hepimiz otomobil, cep telefonu, internet ve dijital platformlar kullanıyoruz.

Bu nedenle 30 yıldır kullandığımız 1995 baz yıllı indeksin artık yeterli olmadığını belirten Avdagiç, 2019 yılında indeksin güncellenmesi için çalışmalara başladıklarını ancak pandeminin bu süreci ertelediğini ifade etti. Normalleşme sürecinin kabul edilebilir bir seviyeye gelmesini beklediklerini ve yeni indeksi 2023 yılında test etmeye başladıklarını vurguladı. 1 Şubat 2025’ten itibaren yeni indeksin resmi olarak yürürlüğe gireceğini açıkladı.

EUROSTAT ile Uyumlu Metodoloji

İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nin Türkiye’deki en güncel İstanbul indeksi olma özelliğini taşıdığını belirten Avdagiç, “Bu indeksimiz de metodolojik açıdan çağdaş ve bilimsel özelliklere sahiptir. Yeni indeksimiz, metodolojik olarak EUROSTAT ile aynı niteliklere sahiptir. 2023 bazlı İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nin şehrimiz ve ticaret alemimiz için hayırlı olmasını diliyorum” ifadelerini kullandı.

Bilim Kurulu Üyesi Yazgan’ın Görüşleri

İTO Bilim Kurulu adına konuşan Kurul Üyesi ve Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan, İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’nin yenilenmesinin çok önemli olduğunu dile getirdi. Yazgan, “Tüketici harcama kalıpları ve ağırlıkları eski kalmıştı. Bunların yenilenmesi gerekiyordu” dedi. İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’nin, genel tüketicileri yansıtan bir endeks olduğunu vurgulayan Yazgan, gıda, konut ve ulaştırma harcamalarına TÜİK’e göre daha fazla ağırlık verildiğini belirtti. Ücretlilerin de harcamalarının en önemli kısımlarının bu üç grubun oluşturduğu düşünüldüğünde, yeni indeksin eski indeksin ruhunu taşıdığını ifade etti.

Kaynak: Ekonomim