Global büyümenin geleceği tehlikede: En büyük aktörleri ABD ve Çin! Bakan Şimşek’ten kritik uyarı

Sabancı Üniversitesi İstanbul Milletlerarası Güç ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından düzenlenen klâsik IICEC Konferansı’nda konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, küresel ekonomik büyüme ve ticaretin geleceğine dair dikkat çeken açıklamalarda bulundu.

Uzun vadeli global büyüme kestirimlerinin en düşük seviyelere gerilediğini belirten Şimşek, büyümeyi sınırlayan değerli yapısal pürüzlerin varlığını vurguladı. Küresel ticarette artan korumacılığın, yüksek borçluluk oranlarının, yaşlanan nüfusun ve iklim krizinin, dünya iktisadının geleceği için ciddi tehditler oluşturduğunu söz etti.

Bakan Şimşek, özellikle ABD ve Çin ortasındaki ticaret rekabetinin, çok taraflı sistemden uzaklaşmaya yol açtığını belirtti. ABD’nin binin üzerinde, Çin’in ise 800’ün üzerinde ticaret kısıtlaması uyguladığını söyledi. Bu gelişmelerin, serbest ticaret rejiminden korumacılığa doğru bir kaymaya neden olduğunu belirten Şimşek, bu eğilimin yalnızca mal ticaretiyle hudutlu kalmadığını; hizmetler, yatırım ve finans kesimlerine kadar yayıldığını vurguladı.

IMF‘nin varsayımlarına nazaran, küresel ticarette yaşanan bu gerilemenin Almanya ve Fransa üzere büyük ekonomilerin büyüklüğünü kaybetmesine yol açabileceğini belirten Bakan Şimşek, Türkiye’nin dış ticaretinin büyük kısmının kural bazlı ülkelere ve dost ülkelere yöneldiği için Türkiye‘nin bu gelişmelerden nispeten daha az etkilenebileceğini söyledi. Şimşek, “İhracatın yaklaşık dörtte üçü dost ve STA (Serbest Ticaret Anlaşması) olan ülkelerle yapılıyor. Bu harita, Türkiye’nin bu olumsuz gelişmelerden daha az etkilenebileceğini gösteriyor” dedi.

Çin’in küresel imalat sanayindeki gücüne dikkat çeken Şimşek, Çin’in global otomotiv pazarında büyük bir hisseye sahip olduğunu ve bunun değerli bir gelişme olduğunu belirtti. Çin’in elektrikli arabalardaki üretim kapasitesinin dünya genelindeki üretimin yarısına denk geldiğini söyleyen Bakan Şimşek, üreticilerin ve siyaset yapıcıların bu durumu göz önünde bulundurması gerektiğine dikkat çekti.

Bakan Şimşek ayrıca, küresel tedarik zincirlerinde yaşanan değişimlere de değindi. Kısa vadede yakın coğrafyadan tedarik eğiliminin artacağını belirten Şimşek, lakin uzun vadede dost ülkelerden tedarik etmenin ön plana çıkacağını vurguladı.

Türkiye’nin lojistik ağlarının ve bölgesel entegrasyonun daha fazla öne çıkacağını belirten Şimşek, Türkiye’nin dünyanın merkezinde yer aldığını ve bu durumun avantaj sağlayacağını tabir etti.

Küresel borçluluk oranlarının yüksek olduğuna ve enflasyonun bu oranlar ile birlikte daha fazla yük getireceğine değinen Bakan Şimşek, “Milli gelirin yüzde 300’leri aşan borçluluk var. Enflasyon yüksek seyredecekse ve korumacılığın olacağı periyotta bu yüksek faiz yükü demek” dedi.

Türkiye’nin toplam borcunun ulusal gelire oranının yüzde 95 olduğunu ve buna emsal gelişmekte olan ülkelerin bu oranı Türkiye’nin 2,5 katı kadar olduğunu belirten Şimşek, bu durumun Türkiye’ye avantaj sağladığını, zira Türkiye’nin bilançosunun daha sağlam olduğunu vurguladı.

Yaşlanan nüfusun değerli bir sıkıntı olduğunu söz eden Bakan Şimşek, Türkiye’de doğurganlık oranının düştüğünü fakat hâlâ 18 yıllık bir fırsat penceresinin bulunduğunu belirtti. Bu süreyi ıslahatlarla 30 yıla çıkarmanın mümkün olduğunu söyleyen Şimşek, Türkiye’nin “yaşlanmadan zenginleşme fırsatını” yakalayabileceğini söz etti.

En büyük potansiyelin ise bayanlardan geldiğini vurgulayan Şimşek, OECD ortalamasına yakın bir bayan iş gücü iştirak oranı sağlanmasının Türkiye için kıymetli bir ekonomik fırsat oluşturacağını belirtti. Şimşek, “Kadınların iş gücüne iştirakte yüzde 60’ları yakalarsak ulusal gelirde yüzde 20 artış sağlanabilir” dedi.

Yapay zekanın üretkenliğe katkısı hakkında da konuşan Şimşek, bu teknolojinin dünya ve Türkiye için büyük potansiyel taşıdığını fakat gelir dağılımını bozma riskinin de bulunduğunu söz ederek “Üretken yapay zeka bir tehdit üzere görülebilir fakat siz hazırsanız uzun vadeli refaha katkı sağlayabilir. Hem dünya hem Türkiye için büyük potansiyel içeriyor” dedi.

Türkiye’nin yapay zeka hazırlık endeksinde gelişmekte olan ülkeler ortasında düzgün bir pozisyonda olduğunu fakat gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında geride kaldığını belirten Şimşek, bu durumu değiştirmek için yetişmiş insan kaynağına daha fazla yatırım yapılması gerektiğini söz etti.

Bakan Şimşek ayrıca, veri merkezlerine yapılacak yatırımların kıymetine de değindi. “Yatırımlar yapıldı ancak bilgi merkezlerinde yapılacak çok şey var” diyen Şimşek, bu alandaki yatırımların hızlandırılması gerektiğini belirtti. Türkiye’nin teknolojik gelişmelere hazırlanarak global rekabetin içinde güçlü bir pozisyonda olacağını söyledi.