Gazprom Avrupa’ya gaz tedarikini resmen durdurdu

Gazprom, 1 Ocak 2025 tarihinde Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz tedarikini resmen durdurdu ve bu durum, Avrupa güç piyasasında tarihi bir değişim olarak nitelendirilmektedir. Yılın birinci gününde yapılan duyuruda, Gazprom ve Naftogaz Ukrayna ortasında 30 Aralık 2019’da imzalanan transit mutabakatlarının sona erdiği teyit edildi. Rus güç devi, Ukrayna’nın kontratları uzatma konusundaki ret karşılığı nedeniyle transit süreçlerine devam edecek ne teknik ne de yasal imkanlarının kaldığını belirtti.

Gazprom’un açıklamasına nazaran, Ukrayna üzerinden gaz transitinin sona ermesi, Moskova’nın Avrupa gaz piyasası üzerindeki tesirli denetiminin neredeyse büsbütün sona erdiğini göstermektedir. Şirket, “Ukrayna üzerinden gaz transitini sağlamak için teknik ve yasal imkandan yoksun kaldık” diyerek ekonomik sonuçlar konusunda artan telaşlarını söz etti.

Ukrayna hükümeti, Rus gaz transitinin ulusal güvenlik çıkarları doğrultusunda durdurulduğunu teyit etti. Ukrayna Enerji Bakanı German Galushchenko, “Rus gaz transitini durdurduk; bu tarihi bir olaydır. Rusya pazarlarını kaybediyor ve mali kayıplar yaşayacak” dedi. İddialar, bu durdurmanın Ukrayna’ya yıllık yaklaşık 800 milyon dolar transit fiyatına mal olacağını ve esasen baskı altındaki Ukrayna iktisadına kıymetli bir mali yük getireceğini öne sürmektedir.

Gazprom’un kararının geniş tesirleri Avrupa genelinde hissedilmektedir. Analistler, bu durumun, bilhassa Slovakya üzere ülkeler için güç krizlerine yol açabileceğini belirtmektedir. Çek Cumhuriyeti ve Avusturya üzere öbür ülkeler, güç tedarikini teminat altına almak için alternatif yollar kurmaktadır. Öte yandan, Macaristan, Türk Akımı boru çizgisi üzerinden Rus gazı almaya devam edecek ve böylelikle birtakım olumsuz tesirler hafifletilecektir.

Avrupa Birliği’nin Rus güç bağımlılığını azaltmak için uğraş göstermesine karşın, gaz tedarikinin kesilmesinin çabucak akabinde ekonomik istikrarla ilgili acil sorular gündeme gelmiştir. Erişilebilir ve ucuz Rus gazının kaybının önemli ekonomik durgunluklara ve artan maliyetlere yol açacağı, mevcut hayat maliyeti krizlerini daha da kötüleştireceği öngörülmektedir.

Raporlara nazaran, senaryo yalnızca kayıp değil, tıpkı vakitte ittifakların ve güç kaynaklarının değişimiyle ilgilidir. Avrupa ülkeleri, jeopolitik tansiyonlar ortasında Rus güç bağımlılığını minimize etmeye heveslidir. Analistler, bu geçişin Avrupa’nın yenilenebilir ve yerli güç kaynakları edinme konumunu sağlamlaştırabileceğini öne sürmektedir.

Bu kesintinin tarihi tabiatı, gazın kaldıraç olarak uzun müddettir devam eden uğraşının diğer bir katmanını gizlemektedir. Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana, doğal gaz yalnızca güç olmaktan çok daha fazlası olmuş, Rusya ve Avrupa ortasında siyasi bir para ünitesi olarak hizmet etmiştir.

Moskova, global güç satranç tahtasındaki stratejilerini yine değerlendirirken, hem tedarikçi hem de etkileyici olarak pozisyonu hassas bir halde dengelenmektedir. Uzmanlar, bu atağın yalnızca kontratların sona erdiğini değil, tıpkı vakitte bir vakitler sarsılmaz görünen Rus hakimiyetinin çözülmesini söz ettiğini ileri sürmektedir.

Boru çizgilerinin kapanmasının eşiğinde olmasına karşın, gelecekte tüm Avrupa uluslarının güç güvenliğini sağlamak için tartışmalar devam etmektedir. Moldova ve Slovakya üzere bu Rus tedarikine ağır biçimde bağımlı olan ülkeler zorluklara hazırlanmaktadır. Uzmanlar, Avrupa’nın bir gecede tam geçiş yapmak yerine, alternatif tedarikçiler üretim ve teslimat programlarını artırırken güç fiyatlarında dalgalanma ve tedarik zinciri baskılarıyla başa çıkmak zorunda kalacağını öngörmektedir.

Zorluklarla birlikte fırsatlar doğmaktadır—Rus gaz transitinin sona ermesi, rekabet, işbirliği ve yeniliğin ülkelerin atacağı sonraki adımları tanımlayabileceği yeni arenalara girmektedir. Ukrayna için gaz transitinden kaynaklanan kayıp, ekonomik olarak yenilik yapma ve muhtemelen güç bağımlılıklarını değiştirme baskısı eklemektedir.

Gazprom’un Ukrayna üzerinden gaz transitini durdurması, Rus tesiri için kasvetli bir tablo çizerken, birebir vakitte hem Avrupa hem de Ukrayna için dayanıklılığın başlangıcını da simgeleyebilir. Bu durum, güç bağımsızlığına yönelik yeni ittifaklar ve stratejiler manasına gelmektedir.

Kaynak

https://www.vedomosti.ru/business/news/2025/01/01/1084664-gazprom-zayavil-ob-otsutstvii-vozmozhnostei-podavat-gaz-cherez-ukrainu