Araştırma: Türkiye’de çocukların yüzde 75’i ekonomik korkular yaşıyor

İstanbul Bilgi Üniversitesi tarafından TÜBİTAK dayanağıyla yürütülen “Krizler Çağında Çocuk Olmak: Türkiye’de Pandemi Sonrasında Çocukların Düzgün Olma Halini Tekrar Düşünmek” başlıklı araştırma, pandemi sonrası çocukların hayat şartlarına ve zorluklarına ışık tutuyor. 29 vilayette 1500 hanede yapılan anketlerin yanı sıra Şanlıurfa ve İstanbul’da gerçekleştirilen derinlemesine görüşmelerle desteklenen araştırma, sosyoekonomik eşitsizliklerin çocukların memnunluğu ve geleceğe dair beklentileri üzerindeki tesirlerini ortaya koydu.

Araştırmaya katılan çocukların yalnızca yüzde 47’si kendini keyifli hissettiğini tabir ederken, bu oran düşük sosyoekonomik statüye sahip çocuklarda yüzde 33’e kadar düşüyor. Yüksek sosyoekonomik statüde ise memnunluk oranı yüzde 64’e ulaşıyor. Araştırma, çocukların mutluluğunun ailelerinin sosyoekonomik seviyesiyle direkt temaslı olduğunu gösteriyor.

Görüşülen çocukların dörtte üçü ekonomik meseleler ve aile bireylerinden birine bir şey olacağı kaygısı taşıyor. Çocukların yüzde 11’i çalışmak zorunda kalırken, bu oran düşük sosyoekonomik statüde yüzde 18’e kadar çıkıyor. Çocuklar haftada 8-11 saat çalışarak ekseriyetle 2000 TL’nin altında gelir elde ediyor. Çalışma nedenleri ortasında harçlık çıkarma (%54), aileye takviye sağlama (%47) ve meslek öğrenme (%39) öne çıkıyor.

Araştırmaya nazaran düşük sosyoekonomik statüye sahip çocukların yüzde 23’ü kalabalık sınıflar yahut yetersiz çalışma ortamı nedeniyle okulda ders öğrenemediklerini tabir ediyor. Bu oran yüksek sosyoekonomik kümede yüzde 8’e kadar düşüyor. Eğitimine orta vermek zorunda kalan çocukların sadece yüzde 13’ü tekrar okula dönmeyi düşünüyor.

Evdeki iş yükü konusunda da toplumsal cinsiyet eşitsizliği dikkat çekiyor. Kız çocuklarının yüzde 79’u sofra kurup kaldırırken, yüzde 50’si bulaşık yıkıyor ve yüzde 26’sı yemek yapıyor. Bu oranlar erkek çocuklarında hayli düşük düzeylerde kalıyor.

Görüşülen çocukların yüzde 53’ü doğal afetleri (deprem, orman yangını gibi) en büyük tehdit olarak görürken, işsizlik (%49) ve yoksulluk (%45) öbür büyük korkular ortasında yer alıyor. Salgın hastalıklar ise yüzde 33 ile dördüncü sırada geliyor.

Çocukların yüzde 80’i dijital araçlarda zımnilik ayarlarını nasıl yapacağını bildiğini söylerken, siber zorbalık ve tacizle karşılaşanların oranı yüzde 14. Çocukların dijital dünyayı sırf risk değil, fırsat alanı olarak da değerlendirdiği belirtiliyor.

Proje Koordinatörü Prof. Dr. Pınar Uyan Semerci, eğitim sistemindeki imtihan baskısının çocukların âlâ olma halini olumsuz etkilediğini vurgulayarak, “Eğitim ortamlarının sağlam ve destekleyici olması büyük kıymet taşıyor. Çocukların huzurlu bir çocukluk tecrübesi yaşamaları için imtihan baskısının azaltılması gerekiyor” dedi.

Prof. Dr. Emre Erdoğan ise sosyoekonomik eşitsizliklerin çocukların memnunluk ve hayat şartlarını derinden etkilediğini belirtti: “Eşitsizlik, çocukların ömür imkanlarını kısıtlıyor. Daha yeterli eğitim ve sosyoekonomik seviyedeki ailelerde büyüyen çocuklar daha korunaklı ve memnun bir hayat sürüyor.”

Araştırmacı Beğenilen Durmuş, çocukların görüşlerini sürece dahil etmek için Çocuk Müşavere Grubunun ehemmiyetini vurgulayarak, çocukların perspektifinin siyaset oluşturma süreçlerine yansıtılmasının kritik olduğunu söyledi.

Araştırma, Türkiye’de çocukların ömür şartlarının uygunlaştırılması için sosyoekonomik eşitsizliklerin azaltılması, destekleyici eğitim siyasetlerinin uygulanması ve çocuk işçiliğiyle uğraş edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.