Amaçlar 1.5 derece gerçekler 3 derece

Başak Işık GÖKÇAM

Sanayi ihtilaliyle bir­likte insan faaliyetle­ri ve fosil yakıt kullanı­mındaki artış, gezegenimizin süratle ısınmasına neden oldu. Hükümetler Ortası İklim De­ğişikliği Paneli’nin 2023 İk­lim Değişikliği Raporu’na gö­re 1850-1900 yıllarına kıyas­la 2011-2020 yılları ortasında global sıcaklık 1.1 derece arttı. Bu ısınma sonucu yaşa­nan iklim değişikliği tesirleri ve global ısınma sonucu 1-2 derecelik sıcaklık artışları ise gezegenin geleceği için büyük bir tehdit oluşturuyor.

Isınmanın iler­lemesini bir nebze ol­sun yavaşlatmak ve sabit tut­mak ise gelecek kuşaklar açı­sından büyük kıymet taşıyor. Bu kapsamda da 2015 yılın­da düzenlenen Paris İklim Anlaşması’nda global ısın­mayı 2 derecenin altında tut­mak, hatta ada ülkelerinin sular altında kalmaması için 1.5°C derece ile sınırlamak kararlaştırıldı.

Türkiye’nin de ortalarında yer aldığı imza­cı ülkeler, global ısınmaya karşı emisyonlarını azaltma taahhütlerinde bulunulsa da mevcut durum gösteriyor ki gezegendeki ısınmayı dur­durmak için kat edilen bir yol yok. Hatta durum beklenen­den de berbata gidiyor.

Birden fazla iklim modeli ile çalışıldı

Yürütülen yeni bir araştır­maya nazaran yapay zekâ, dün­yanın büyük bir kısmında sıcaklıkların daha evvel tah­min edilenden çok daha süratli bir formda 3°C’ye yükselece­ğini öngördü. Environmental Research Letters mecmuasında yayımlanan, Colorado Eya­let Üniversitesi profesörü Elizabeth Barnes, Stanford Üniversitesi profesörü No­ah Diffenbaugh ve ETH-Zü­rih profesörü Sonia Senevi­ratne tarafından yürütülen araştırmada araştırma, üç ön­de gelen iklim bilimci tarafın­dan yapıldı.

Önceki tahmin­leri uygunlaştırmak ve daha doğ­ru bölgesel iddialar sunmak için birden fazla iklim mode­li ve müşahededen gelen bilgile­ri birleştiren son teknoloji bir yapay zekâ transfer öğrenme yaklaşımı kullanıldı.

10 global iklim modelin­den elde edilen bilgileri bir­leştirerek, yapay zekâya soran iklim bilimciler, Hükümetle­rarası İklim Değişikliği Pane­li’nin (IPCC) tanımladığı ka­ra bölgelerinin birçoklarının 2040 yahut daha öncesinde kritik 1,5°C eşiğini aşacağı sonucu­na ulaştı. Benzeri biçimde birtakım bölgelerin de 2060 yılına ka­dar 3,0°C eşiğini aşması bek­leniyor. Ve bu daha evvelki ça­lışmalarda öngörülenden da­ha erken bir tarih.

Yenilikli teknolojiler iklim modellemeleri için önemli

Çalışmaya ait değerlen­dirmede bulunan Elizabeth Barnes, “Araştırmamız, böl­gesel iddiaları uygunlaştırmak ve sınırlamak ve harekete geçi­rilebilir içgörüler sağlamak maksadıyla, transfer tahsili üzere yenilikçi yapay zekâ tek­niklerinin iklim modelleme­sine dahil edilmesinin önemi­ni vurguluyor” dedi.

Esas zorluk belirsizlik

Stanford Üniversitesi’nde profesör ve makalenin ortak muharriri Noah Diffenbaugh, “Sadece global sıcaklık artışlarına değil, tıpkı vakitte mahallî ve bölgesel alanlardaki aşikâr değişikliklere odaklanmak değerli.

Bölgesel ısınma eşiklerine ne vakit ulaşılacağını sınırlayarak, toplum ve ekosistemler üzerindeki makul tesirlerin zamanlamasını daha net bir halde öngörebiliriz. Zorluk, bölgesel iklim değişikliğinin daha belgisiz olabilmesidir, zira iklim sistemi daha küçük mekansal ölçeklerde tabiatı gereği daha gürültülüdür. Atmosferdeki, okyanustaki ve kara yüzeyindeki süreçler, belli bir bölgenin global ölçekteki ısınmaya tam olarak nasıl reaksiyon vereceği konusunda belirsizlik yaratır” dedi.

Temel Bulgular

Araştırmacılar, yapay zekâ tabanlı transfer öğrenmesini kullanarak sıcaklık artışlarını iddia etmek için 10 farklı iklim modelinden gelen bilgileri tahlil ettiler ve şunları buldular:

–2040 yılına kadar 34 bölgenin ısınmasının 1,5°C’yi aşması bekleniyor.

-Bu 34 bölgenin 31’inin 2040 yılına kadar 2°C’lik ısınmaya ulaşması bekleniyor.

–Bu 34 bölgenin 26’sının 2060 yılına kadar 3°C’yi aşan ısınmaya sahip olması öngörülüyor.

Eşiğe daha süratli ulaşacak bölgeler hangileri?

Çalışmaya nazaran Güney Asya, Akdeniz, Orta Avrupa ve Sahra Altı Afrika’nın birtakım bölgelerinin bu eşiklere daha süratli ulaşması bekleniyor; bu da savunmasız ekosistemler ve topluluklar için riskleri artıracak.