A’dan Z’ye dikkat çeken değerlendirmeler! Bakan Şimşek: Türkiye ‘zenginler kulübü’ne girebilir ancak..

Recep ERÇİN

Sabancı Üniversitesi İstanbul Memleketler arası Güç ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından düzenlenen klâsik IICEC Konferansı’nda konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, küresel ekonomik büyüme ve ticaretin geleceğine dair dikkat çeken açıklamalarda bulundu.

Uzun vadeli global büyüme iddialarının en düşük seviyelere gerilediğini belirten Şimşek, büyümeyi sınırlayan değerli yapısal pürüzlerin varlığını vurguladı. Küresel ticarette artan korumacılığın, yüksek borçluluk oranlarının, yaşlanan nüfusun ve iklim krizinin, dünya iktisadının geleceği için ciddi tehditler oluşturduğunu tabir etti.

Ticaret kısıtlamalarının tesiri mal ticareti ile sonlu kalmıyor!

Bakan Şimşek, özellikle ABD ve Çin ortasındaki ticaret rekabetinin, çok taraflı sistemden uzaklaşmaya yol açtığını belirtti. ABD’nin binin üzerinde, Çin’in ise 800’ün üzerinde ticaret kısıtlaması uyguladığını söyledi. Bu gelişmelerin, serbest ticaret rejiminden korumacılığa doğru bir kaymaya neden olduğunu belirten Şimşek, bu eğilimin yalnızca mal ticaretiyle sonlu kalmadığını; hizmetler, yatırım ve finans bölümlerine kadar yayıldığını vurguladı.

“Türkiye nispeten daha az etkilenecek”

IMF‘nin iddialarına nazaran, küresel ticarette yaşanan bu gerilemenin Almanya ve Fransa üzere büyük ekonomilerin büyüklüğünü kaybetmesine yol açabileceğini belirten Bakan Şimşek, Türkiye’nin dış ticaretinin büyük kısmının kural bazlı ülkelere ve dost ülkelere yöneldiği için Türkiye‘nin bu gelişmelerden nispeten daha az etkilenebileceğini söyledi. Şimşek, “İhracatın yaklaşık dörtte üçü dost ve STA (Serbest Ticaret Anlaşması) olan ülkelerle yapılıyor. Bu harita, Türkiye’nin bu olumsuz gelişmelerden daha az etkilenebileceğini gösteriyor” dedi.

“Çin’in elektrikli otomotivdeki pozisyonu göz önünde bulundurulmalı”

Çin’in küresel imalat sanayindeki gücüne dikkat çeken Şimşek, Çin’in global otomotiv pazarında büyük bir hisseye sahip olduğunu ve bunun kıymetli bir gelişme olduğunu belirtti. Çin’in elektrikli arabalardaki üretim kapasitesinin dünya genelindeki üretimin yarısına denk geldiğini söyleyen Bakan Şimşek, üreticilerin ve siyaset yapıcıların bu durumu göz önünde bulundurması gerektiğine dikkat çekti.

Ticarette uzun ve kısa vadeli trendler ne olacak?

Bakan Şimşek ayrıca, küresel tedarik zincirlerinde yaşanan değişimlere de değindi. Kısa vadede yakın coğrafyadan tedarik eğiliminin artacağını belirten Şimşek, fakat uzun vadede dost ülkelerden tedarik etmenin ön plana çıkacağını vurguladı.

Türkiye’nin lojistik ağlarının ve bölgesel entegrasyonun daha fazla öne çıkacağını belirten Şimşek, Türkiye’nin dünyanın merkezinde yer aldığını ve bu durumun avantaj sağlayacağını tabir etti.

Küresel borçluluk oranlarında son durum

Küresel borçluluk oranlarının yüksek olduğuna ve enflasyonun bu oranlar ile birlikte daha fazla yük getireceğine değinen Bakan Şimşek, “Milli gelirin yüzde 300’leri aşan borçluluk var. Enflasyon yüksek seyredecekse ve korumacılığın olacağı periyotta bu yüksek faiz yükü demek” dedi.

Türkiye’nin toplam borcunun ulusal gelire oranının yüzde 95 olduğunu ve emsal gelişmekte olan ülkelerin bu oranının Türkiye’nin 2,5 katı kadar olduğunu belirten Şimşek, bu durumun Türkiye’ye avantaj sağladığını, zira Türkiye’nin bilançosunun daha sağlam olduğunu vurguladı.

Yaşlanan nüfus tehlikesi

Yaşlanan nüfusun kıymetli bir sıkıntı olduğunu söz eden Bakan Şimşek, Türkiye’de doğurganlık oranının düştüğünü lakin hâlâ 18 yıllık bir fırsat penceresinin bulunduğunu belirtti. Bu süreyi reformlarla 30 yıla çıkarmanın mümkün olduğunu söyleyen Şimşek, Türkiye’nin “yaşlanmadan zenginleşme fırsatını” yakalayabileceğini söz etti.

Kadınların iş gücüne iştiraki vurgusu

En büyük potansiyelin ise bayanlardan geldiğini vurgulayan Şimşek, OECD ortalamasına yakın bir bayan iş gücü iştirak oranı sağlanmasının Türkiye için değerli bir ekonomik fırsat oluşturacağını belirtti. Şimşek, “Kadınların iş gücüne iştirakte yüzde 60’ları yakalarsak ulusal gelirde yüzde 20 artış sağlanabilir” dedi.

Türkiye’nin yapay zeka gelişmelerindeki yeri

Yapay zekanın üretkenliğe katkısı hakkında da konuşan Şimşek, bu teknolojinin dünya ve Türkiye için büyük potansiyel taşıdığını lakin gelir dağılımını bozma riskinin de bulunduğunu tabir ederek “Üretken yapay zeka bir tehdit üzere görülebilir lakin siz hazırsanız uzun vadeli refaha katkı sağlayabilir. Hem dünya hem Türkiye için büyük potansiyel içeriyor” dedi.

Türkiye’nin yapay zeka hazırlık endeksinde gelişmekte olan ülkeler ortasında âlâ bir pozisyonda olduğunu lakin gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında geride kaldığını belirten Şimşek, bu durumu değiştirmek için yetişmiş insan kaynağına daha fazla yatırım yapılması gerektiğini söz etti.

Bakan Şimşek ayrıca, veri merkezlerine yapılacak yatırımların önemine de değindi. “Yatırımlar yapıldı lakin bilgi merkezlerinde yapılacak çok şey var” diyen Şimşek, bu alandaki yatırımların hızlandırılması gerektiğini belirterek Türkiye’nin teknolojik gelişmelere hazırlanarak global rekabetin içinde güçlü bir pozisyonda olacağını söyledi.

“Sanayiciler kısa vadede serzenişte bulunabilir”

Kısa vadede birtakım sanayicilerin programın tesirlerinden ötürü serzenişte bulunabileceğini belirten Şimşek, bunun bir kısmının dış kaynaklı, bir kısmının ise iş modeli kaynaklı olduğunu fakat programın emelinin sanayicileri ve girişimcileri daha verimli hale getirmeyi amaçladığını belirtti.

“Bizim sizi zorlamamız lazım, daha inovatif ve verimli olun deyince olmuyorsunuz” diyen Şimşek bu değişimin sadece devlet dayanaklı programlar aracılığıyla sağlanabileceğini söz etti.

Bakan Şimşek’ten Türkiye için “Zenginler Kulübü” mesajı

Bakan Şimşek, Türkiye’nin önümüzdeki birkaç yıl içinde “zenginler kulübü”ne girebileceğini lakin bunun için verimlilik ve inovasyon konusunda daha fazla uğraş sarf edilmesi gerektiğini vurguladı. Türkiye’nin, küresel ekonomik büyümeyi etkileyecek değerli faktörlere karşı hazırlıklı olması gerektiğini belirten Şimşek, küresel ısınmanın bir gerçeklik haline geldiğini ve bu sorunun ekonomik ve toplumsal tesirlerinin çok büyük olacağını söz etti.

“İklim krizi konusunda OECD teklifleri dikkate alınmalı”

İklim krizinin dünya iktisadına önemli ziyanlar verebileceğini söyleyen Şimşek, kuraklık, besin krizi, artan eşitsizlikler ve fosil yakıtlardan kaçışın global ekonomiyi etkileyen en önemli ögeler olduğunu lisana getirdi. Küresel ısınmanın bu biçimde devam etmesi durumunda, global hasıla üzerinde yüzde 18’lik bir azalma ve global açlık oranında yüzde 20’lik bir artış yaşanabileceğini belirten Şimşek bu öngörülerin son derece dramatik olduğunu ve OECD’nin sunduğu tekliflerin dikkate alınması gerektiğini söyledi.

Yıllık büyümede sürdürülebilirlik hedefi

Bakan Şimşek, Türkiye’nin yıllık büyüme oranını sürdürmesinin önemine de değinerek 1923 ile 2003 yılları ortasında yıllık ortalama yüzde 4,8 büyüdüklerini, sonraki 20 yılda ise bu oranı yüzde 5,5’e çıkardıklarını belirtti. Bu büyümeyi müdafaanın Türkiye için büyük bir maksat olduğunu tabir eden Bakan Şimşek, Türkiye’nin geleceği için inovasyon ve verimlilik odaklı programların süratle devreye alınması gerektiğini ekledi.

Bakan Şimşek, CDS’lerdeki düşüş sayesinde, yıllık 7 milyar dolar dış borç faizinden tasarruf sağlanacağını belirterek, bu gelişmenin Türkiye için kıymetli bir mali avantaj oluşturduğunu söz etti. Lakin enflasyonun, Türkiye iktisadının karşı karşıya olduğu en şiddetli meselelerden biri olduğunu vurgulayan Şimşek, bu sorunun üstesinden gelmek için büyük uğraşların harcandığını belirtti.

Enflasyonda amaçlarında son durum

Bakan Şimşek, 2025 yılına kadar enflasyonun tek haneli sayılara indirilmesinin temel gayelerinden biri olduğunu söz etti. 2024 yılı başında yüzde 65 düzeylerinde olan enflasyonun, yıl sonunda yüzde 45 düzeylerine çekilmesinin kıymetli bir muvaffakiyet olduğuna dikkat çeken Şimşek, bu sürecin sırf para ve maliye siyasetleri ile değil, birebir vakitte gelirler siyasetiyle destekleneceğini belirtti.

Bakan Şimşek, Türkiye’nin ekonomik büyüme potansiyelinin hâlâ yüksek olduğunu, borçluluk oranlarının düşük olduğunu ve finansal şartların sıkıntı olsa da bu devrin süreksiz olduğunu vurguladı.

“Yapısal dönüşüm şart”

Enflasyonun düşüşüyle birlikte daha sağlıklı bir finansal ekosistem ve güçlü bir büyüme ortamı oluşacağını söyleyen Bakan Şimşek, para politikası ve maliye siyasetlerinin sonlarının olduğunu, kalıcı muvaffakiyet için yapısal dönüşümün kural olduğunu vurgulayarak, Türkiye’nin bu süreçte kıymetli adımlar attığını tabir etti.

“Dış ticaret bağlantılarında kritik adımlar atıldı”

Bakan Şimşek, Türkiye’nin dış ticaret ilgileri konusunda da değerli adımlar attıklarını belirtti. Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği anlaşmasının güncellenmesi, Körfez ülkeleriyle Hür Ticaret Mutabakatlarının (STA) ilerlemesi üzere gelişmelerin Türkiye’nin rekabet gücünü artıracağına dikkat çeken Şimşek, yapısal dönüşümle birlikte daha rekabetçi ve verimli bir iktisada ulaşacaklarını belirtti.