İGE’den ihracatçıya YP kredisi kefaleti

Julide Y. GÜRDAMAR

Türkiye’de KOBİ’lerin yaşadığı en büyük sı­kıntı finansmana eri­şim. Özsermaye yetersizliği, işletme sermayesi yetersizli­ği ve kredi temininde yaşanan zahmetler, şirketlerin yaşadı­ğı en değerli meseleler.

İşte bu mahzurları aşmak, ihracatçı şir­ketlerin finansmana erişim sürecinde ihtiyaç duydu­ğu teminatı sağlamak amacıy­la 2021 yılında kurulan İhra­catı Geliştirme AŞ (İGE), 2022 Mart ayından itibaren 94 mil­yar TL bedelinde krediye ke­falet verdi. Kurum, 9 bin 856 ihracatçı firmanın 21 bin 745 başvurusunu kıymetlendirdi.

Portföyünün yüzde 70’ini KO­Bİ’lerin oluşturduğu İGE, bu­güne kadar ihracatçının TL kredi kullanımına takviye oldu. İGE artık yabancı para (YP) kredi kullanımına da kefalet vermeye başladı. Kuruluştan itibaren TL faizlerin cazip ol­ması nedeniyle o taraftan talep aldıklarını söyleyen İGE Genel Müdürü Fatih Tuğrul Topaç, “Regülasyonlar, faizlerin art­ması, firmaların talebinin kı­sılması nedeniyle TL kredilere talep azaldı.

Düşük maliyet ne­deniyle şirketler yabancı para kredilere yönelince biz de ça­lışmalara başladık ve 2-3 haf­ta evvel birinci YP kredisine des­tek verdik. Şimdiden 1 milyar TL’ye ulaştık ve çıkardığımız paketin yüzde 10’una ulaştık” dedi.

Bu ortada, Merkez Banka­sı’nın yeni düzenlemesiyle İGE kefaletiyle kullandırılan yabancı para krediler banka­ların tabi olduğu yüzde 1 aylık büyüme hududundan muaf tu­tuldu. Ayrıyeten Merkez Banka­sı’nın reeskont kredilerinde ihracatçı skoru uygulaması 13 Ocak’ta yürürlüğe girdi. Uygu­lama ile birlikte, net ihracatçı firmalar, belirli bir skoru yakala­yamazsa reeskont kredisi kul­lanamayacak. Ancak İGE kefa­leti kullanılırsa uygulamadan muaf tutulacak. Fatih Tuğrul Topaç’a nazaran, bu muafiyetler de İGE kefaletine olan talebi artıracak.

İhracatçı firmaların finans­mana erişimde karşılaştıkları ‘teminat yetersizliği’ sorunu­nun tahlile kavuşturulması için Ticaret Bakanlığı öncülü­ğünde, TİM ve Türk Eximbank paydaşlığıyla kurulan İGE’nin ortakları arasında 61 İhracatçı Birliği ve 20 banka bulunuyor.

Analitik modelle saniyeler içinde kefalet

Banka tarafından kredibi­litesi kâfi bulunan ve kre­di başvurusu kabul edilen müracaatlar İGE’ye iletiliyor. İGE’nin bankalarla dijital en­tegrasyonu bulunuyor ve sa­niyeler içinde bir krediye ret yahut kabul yanıtını verebili­yor. Analitik model ismini ver­dikleri sistem sayesinde, hiç­bir müdahele olmadan geçmiş bilgilere dayanan istatistikler­le, şeffaf ve tüm ihracatçılara eşit arada kefalet sağlanı­yor. İGE’nin sunduğu kefalet sisteminde, bankalarla yapı­lan mutabakatlar çerçevesinde, kredilerin yüzde 80’ine ke­falet sağlanıyor. Kalan yüzde 20’lik risk bankanın oluyor.

“Analitik modelin hayır dedi­ğini evet’e çevirmek mümkün değil” diyen Topaç, insan mü­dahalesine asla müsaade verilme­diğini belirterek, “İhracatçılar bize sıra gelmez, sesi çok çıkan çok alır üzere düşünebiliyor. Bu­rası kamu kuruluşu. Herkese eşit aralıkta davranıyoruz ve rasyonel bir kıymetlendirme ya­pıyoruz” diyor.

“20 kat çarpan tesirimiz var”

İGE’nin şu anda 10 milyar liralık nakit kaynağı bulunu­yor. “Biz bunu kredi olarak da verebilirdik. Lakin zati kredi veren bankalar var. Biz bu sistemle 1 liralık kaynağı çarpan tesiriyle 20 liralık bir iktisada çeviriyoruz.

Mev­cut kefalet uygulaması temel­de bir kaldıraç sistemine da­yandığından her 1 TL’lik ser­maye/kaynak ile bankaların ihracatçılara yaklaşık 18 TL kredi kullandırabilmesini sağlıyor. Bankacılık sek­törünün elindeki fonla­rı, o fonlara teminat ol­madığı durumda ula­şamayan KOBİ ile buluşturduğunuz­da, 10 milyar değil 200 milyar liralık bir kredi ekonomi­si oluşmasını sağlıyo­ruz” dedi.

“Kefalet kriterlerimiz bankalarla aynı”

İGE’nin ihracatçı bir şir­kete kefalet vermesi için kri­terleri bankacılık sektörü­nün kredi kurallarından farklı değil. Bir şirketin ke­falet alabilmesi için kredi ve çek ödemelerini zama­nında yapması, bankalarda­ki kredi limitlerinin dolu ol­maması, borçluluk seviyesi­nin makul düzeyde olması, nakit akışının o borcu ödeye­bilecek durumda olması üzere kriterler mevcut.

Kriterleri anlatan Topaç, “Bizim model yüzde 70 oranında davranış­sal dünyayı, yüzde 20 oranın­da finansal dünyayı, bir de yüzde 10 oranında da yalnızca ihracatçıların potansiyelini hesaba katan bir model. Ra­kamsal limitlerimiz paketle­rimize nazaran değişiyor” dedi. Topaç, Hazine ve Maliye Ba­kanlığı ile kullandırılan kredi­lerde KOBİ için 35 milyon lira, KOBİ dışı için 70 milyon lira, İGE’nin ise firma ve risk gru­buna nazaran KOBİ için 45 mil­yon lira, KOBİ dışı için 90 mil­yon liralık krediye kadar kefa­let verdiklerini tabir etti.

160 milyar TL’lik kefalet hedefi

İGE, bu yıl daha fazla ihracatçıya ulaşmayı hedefliyor. İGE Genel Müdürü Fatih Tuğrul Topaç, “2025 yılında 150-160 milyar TL’lik krediye kefalet vermeyi hedefliyoruz. İktisadın büyümesinde kilit rol oynayan ihracat büyüdüğünde orada olmamız gerekiyor” dedi.

Bugüne kadar yüklü olarak işletme sermaye kredilerinin verilmesine takviye olduklarını kaydeden Topaç, İGE’nin ihracat kredileri içerisindeki hissesinin yüzde 14, kredi tazmin oranlarının ise onbinde 2 ile bankacılık dalından daha düşük olduğu bilgisini verdi.

Türk Ticaret Bankası inovatif eserlerle geliyor

2023 Mayıs ayında Türk Ticaret Bankası’nın yüzde 98,5 payını satın alarak, bankanın ana hissedarı olan İGE, 2024 yılsonu prestijiyle bankanın yüzde 99,8 payına sahip. Türk Ticaret Bankası, ihracata ve ihracatçıya odaklanırken İGE de Türk Ticaret Bankası tarafından kullanılmak üzere Ekim 2024 prestijiyle 8 milyar TL’lik kefalet takviye paketi hizmete sundu.

İGE Genel Müdürü Topaç, “Misyonu ‘yenilikçi finansal tahlillerle ihracatçının muhtaçlık duyduğu tüm bankacılık eser ve hizmetlerini en süratli, en inançlı ve en uygun şartlarla sunmak’ olan Türk Ticaret Bankası tarafından, ihracatçılara has, yeni ve inovatif eserlerin hazırlıkları sürdürülmüş olup geliştirilen eserlerin 2025 yılında ihracatçıların kullanımına sunulması bekleniyor” dedi.

“YP kredi kullanın, limitleri güncelleyin”

KOBİ’lere tavsiyelerde bulunan İGE Genel Müdürü Topaç, kredi ve çek ödemelerini vaktinde yapmaları, kredi vitrinlerini ve nakit akışlarını yeterli yönetmeleri konusunda vurgu yaptı. Topaç, bilhassa iki bahiste KOBİ’leri uyardı: “Enflasyonist ortamda bankalardaki limitler süratli doluyor. İşletme sermayesi muhtaçlığı enflayonist ortamda artıyor. Fakat bankalardaki limit çalışmaları o süratle güncellenmeyebiliyor. Bu nedenle ihracatçının uyanık olmasını, kesinlikle bankalarla sistemli olarak limit denetimi yapmaları gerekiyor.

Avrupalı şirketler resesyon nedeniyle çalışma biçimlerini değiştirdi. Türk şirketlerle daha kısa vadeli çalışmaya başladılar. Bu da bizim şirketlerimizin nakit muhtaçlığını artırmış. Avrupa’da pazar kaybetmemek için talebe yanıt da vermek zorundalar. Nakit sıkışıklığı zorluyor şirketleri. Bu nedenle limit konusu çok değerli. Ayrıyeten ihracatçılarımızın kesinlikle kendi yabancı para nakit girdiklerini hesaba katarak yabancı para krediyi ve İGE’den yabancı para (YP) kefaleti kullanmalarını öneriyorum. Zira maliyet daha düşük.”